ПАСЛАНЬНЕ СЬВЯТОГA І ВЯЛІКАГА САБОРУ ПРАВАСЛАЎНАЕ ЦАРКВЫ Праваслаўным людзям і кожнаму чалавеку добрай волі Мы усхваляем і славім Бога «міласьці і ўсякага суцяшэньня», што зрабіў годнымі нас сабрацца на тыдзень Сёмухі (18-26 чэрвеня 2016 году) на выспе Крыт, дзе апостал Павал і вучань яго Ціт прапаведавалі Евангельле ў першыя гады жыцьця Царквы. Мы дзякуем Богу ў Тройцы, што меў ласку нам завяршыць у аднадушнасьці працу Сьвятога і Вялікага Праваслаўнага Сабору, скліканага Ўсяленскім Патрыярхам Кірам Барталамеем у аднадумстве з Прадстаяльнікамі Памесных Праваслаўных Аўтакефальных Цэркваў. Дакладна прытрымліваючыся прыкладу апосталаў і баганосных айцоў, мы зноў паглыбіліся ў Евангельле свабоды, «якую падарыў нам Хрыстос» (Гал. 5: 1). Асноваю нашых багаслоўскіх абмеркаваньняў была упэўненасьць у тым, што Царква не жыве для сябе. Яна нясе сьведчаньне Евангельля Ласкі і праўды, і прапануе ўсяму сьвету дары Божыя: любоў, мір, справядлівасьць, прымірэньне, моц Крыжа і Ўваскрасеньня, і спадзяваньне вечнасьці.
1. Галоўным прыярытэтам Сьвятога і Вялікага Сабору было абвяшчэньне адзінства Праваслаўнае Царквы. Якое абапіраецца на Боскую Эўхарыстыю і апостальскую пераемнасьць Япіскапаў, існуючае адзінства павінна ўмацоўвацца і прыносіць новы плён. Адзіная Сьвятая Саборная і Апостальская Царква з'яўляецца Боска-чалавечым грамадзтвам, прадчуваньнем і адчуцьцём апошніх рэаліяў у Боскай Эўхарыстыі. Як вечная Сёмуха яна ёсць несьціханы прароцкі голас, прысутнасьць і сьведчаньне Ўладарства Божае любові. Верная паслядоўнае апостальскае традыцыі і таямнічаму досьведу, Праваслаўная Царква з'яўляецца сапраўдным пераемнікам Адзінае Сьвятое Саборнае і Апостальскае Царквы, якая вызнаецца ў Сымбале веры і пацьвярджаецца ў вучэньні Айцоў Царквы. Наша Царква перажывае таямніцу Боскае іканаміі ў таямнічым жыцьці, засяроджанае на Эўхарыстыі. Праваслаўная Царква выказвае сваё адзінства і саборнасьць ў Саборы. Саборнасьць вызначае арганізацыю, прыняцьце рашэньня і выбар свайго шляху. Праваслаўныя Памесныя Цэрквы з'яўляюцца не канфедэрацыяй Цэркваў, але Адзінай Святой Саборнай і Апостальскай Царквой. Кожная Памесная Царква, дзе зьдяйсняецца Эўхарыстыя, уяўляе сабою прысутнасьць у дадзеным месцы і выраз Адзінае Сьвятое Саборнае і Апостальскае Царквы. У праваслаўнай дыяспары ў розных краінах сьвету было вырашана працягнуць працу Япіскапскіх сходаў да таго часу, калі стане магчымым прымяненьне кананічнае акрывіі. Гэтыя сходы складаюцца з кананічных Япіскапаў, прызначаных кожнаю аўтакефальнаю Царквою і знаходзяцца ў падпарадкаваньні ёй. Скаардынаванае функцыянаваньне Япіскапскіх Сходаў гарантуе захаваньне прынцыпу праваслаўнае саборнасьці. Падчас сваёй працы Сьвяты і Вялікі Сабор падкрэсліў важлівасьць сходаў Прадстаяльнікаў, якія ўжо адбыліся, і сфармуляваў прапанову заснаваць Сьвяты і Вялікі Сабор у якасьці рэгулярна дзеючага інстытута. 2. Удзельнічаючы ў Боскай Эўхарыстыі і молячыся за Сусьвет, мы павінны працягваць літургію пасьля Боскае Літургіі і несьці сьведчаньне веры блізкім і далёкім згодна яснаму запавету Госпада перад яго Ўзшэсьцем: «І будзеце Мне за сьведкаў у Ерусаліме і ва ўсёй Юдэі і Самарыі і нават да краю зямлі » (Дз. 1, 8). Рэевангелізацыя народу Божага ў сучасных секулярызаваных грамадзтвах і евангелізацыя тых, хто да гэтага часу не спазнаў Хрыста, ёсьць вечным абавязкам Царквы. 3. Наша Царква, адказваючы свайму абавязку сьведчаньня ісьціны і сваёй апостальскай веры, надае вялікае значэньне дыялогу, галоўным чынам з інаслаўнымі хрысьціянамі. Такім чынам астатні хрысьціянскі сьвет глыбей пазнаў сапраўднасьць Праваслаўнага Пераданьня, каштоўнасьць сьвятаайцоўскага вучэньня, літургічны досьвед і веру Праваслаўных. Дыялогі, якія вядзе Праваслаўная Царква, ніколі не маюць на ўвазе кампрамісаў у пытаньнях веры. 4. Усплёск фундаменталізму, назіраны ў розных рэлігіях, з'яўляецца выразам балючае рэлігійнасьці. Цьвярозы міжрэлігійны дыялог уносіць значны ўклад у развіцьцё ўзаемнага даверу, міру і прымірэньня. Алей рэлігійнага досьведу павінны быць выкарыстаны для гаеньня ранаў, а не для распальваньня агню ваенных канфліктаў. Праваслаўная Царква рашуча асуджае экспансію ваеннага гвалту, перасьледу, выгнаньня і забойства прадстаўнікоў рэлігійных меншасьцяў, прымус да зьмены веравызнаньня, гандаль уцекачамі, выкраданьні людзей, катаваньні і жахлівыя пакараньні. Яна асуджае разбурэньне храмаў, рэлігійных сімбаляў і помнікаў культуры. Царква асабліва занепакоеная становішчам хрысьціянаў і іншых пераследуемых этнічных і рэлігійных меншасьцяў на Блізкім Усходзе і ў іншых рэгіёнах. Яна зьвяртаецца да сусьветнае супольнасьці з заклікам абараніць мясцовых Праваслаўных і іншых хрысьціянаў, а таксама іншыя групы насельніцтва дадзенага рэгіёна, якія валодаюць неад'емным правам заставацца на сваёй радзіме ў якасьці раўнапраўных грамадзянаў. Наш Сабор заклікае ўсе бакі неадкладна прыкласьці сістэматычныя намаганьні да спыненьня ваенных канфліктаў на Блізкім Усходзе, дзе працягваюцца ваенныя сутыкненьні, і спрыяць вяртаньню выгнаных на радзіму. Мы зьвяртаемся галоўным чынам да моцных гэтага сьвету, каб яны спрыялі узыходжаньнем міру і справядлівасьці на радзіме ўцекачоў. Мы заклікаем палітычныя ўлады, грамадзян і праваслаўных вернікаў краін, у якіх знаходзяць прытулак зьняважаныя ўцекачы, працягваць надаваць ім дапамогу як з уласных лішкаў, так і з апошніх сродкаў. 5. Сучасная секулярызацыя ставіць сваёй мэтай адчужэньне чалавека ад Хрыста і духоўнага ўплыву Царквы, неапраўдана атаясамляючы яе з кансерватызмам. Аднак заходняя цывілізацыя нясе глыбокі адбітак непрамінальнага ўкладу хрысьціянства. Больш за тое, Царква як сфера і лад жыцьця ў свабодзе выяўляе збаўнае значэньне Богачалавека і Ягонага Цела. 6. У сваім сучасным падыходзе да шлюбу Праваслаўная Царква лічыць непарушным саюз мужчыны і жанчыны ў любові, «таямніцу вялікую ... ў адносінах да Хрыста і да Царквы». Падобным чынам яна называе сям'ю «малою Царквою». Выцякаючы з шлюбу, сям'я з'яўляецца адзінаю гарантыяю выхаваньня дзяцей. Царква стала падкрэслівае значэньне ўстрыманьня. Хрысьціянская аскеза кардынальна адрозніваецца ад усякага дуалістычнага аскетызму, які адзьдзяляе чалавека ад грамадзтва і блізкага. Насупраць, яна зьвязвае яго таямнічым жыцьцём Царквы. Ўстрыманьне тычыцца ня толькі манаскага жыцьця. Аскетычны этас характэрны для хрысьціянскага жыцьця ва ўсіх яго праявах. * * * Святы і Вялікі Сабор, акрамя канкрэтных тэм, па якіх былі прыняты рашэньні, выказвае кароткія заўвагі таксама па наступных анталагічных і актуальных сучасных праблемах:
7. Што тычыцца пытаньня адносінаў хрысьціянскае веры да прыродазнаўчых навук, Праваслаўная Царква не імкнецца браць пад свой кантроль навуковыя даследаваньні і не выносіць меркаваньняў па кожнай навуковай праблеме. Царква дзякуе Богу, які надзяліў навукоўцаў дарам адчыняць невядомыя гарызонты Боскага тварэньня. Сучаснае развіцьцё прыродазнаўчых навук і тэхналогіяў прывяло да радыкальных зьменаў у нашым жыцьці. Яны прыносяць значную карысьць, палягчаючы нашае паўсядзённае жыцьцё, дапамагаючы вылечваць цяжкія захворваньні, спрашчаючы камунікацыі паміж людзьмі, спрыяючы даследаваньні космасу і інш. Тым ня менш, яны таксама маюць шэраг негатыўных наступстваў, такіх як маніпуляцыя свабодай, паступовае скасаваньне каштоўных традыцыяў, разбурэньне навакольнага асяродзьдзя , аспрэчваньне маральных каштоўнасьцяў. Навуковае веданьне, як бы хутка яно ні развівалася, не стымулюе волю чалавека і не дае адказу на сур'ёзныя этычныя і жыцьцёвыя пытаньні, не палягчае пошук сэнсу жыцьця і міру. Яны патрабуюць духоўнага падыходу, які Царква спрабуе прапанаваць праз біяэтыку, заснаваную на хрысьціянскай этыцы і сьвятаайцоўскім вучэньні. Нароўні з павагай да свабоды навуковага даследаваньня, Праваслаўная Царква падкрэсьлівае таксама небясьпекі, якія ўтойваюцца ў некаторых навуковых адкрыцьцёх, акцэнтуючы ўвагу на годнасьць чалавека і яго боскім прызначэньні. 8. Сучасны экалагічны крызіс узнік па духоўных і этычных прычынах. Карані яго злучаныя са сквапнасьцю, прагнасьцю і эгаізмам, што прыводзіць да нерацыянальнага выкарыстаньня прыродных рэсурсаў, забруджваньня атмасфэры шкоднымі выкідамі і парніковага эфэкту. Хрысьціянскі падыход да вырашэньня гэтае праблемы патрабуе ад чалавека раскаяньня ў злоўжываньні прыродаю, ўстрыманьня і аскетычнага этасу, які з'яўляецца супраціатруцьцем супраць празьмернага спажывальніцтва, і адначасова культывуе ў чалавеку сьвядомасьць, што ён толькі «даманаладжвальнік», а не ўладар тварэньня. Царква не перастае падкрэсліваць, што будучае пакаленьне мае права на валоданьне прыроднымі багацьцямі, якія нам даверыў Творца. Па гэтай прычыне Праваслаўная Царква актыўна ўдзельнічае ў розных міжнародных намаганьнях ў галіне экалогіі і абвясьціла 1 верасьня днём малітвы аб ахове прыроднага навакольнага асяродзьдзя. 9. У працівагу нівеліруючай і абязьлічваючай гамагенізацыі, прасоўваемай рознымі засабамі, Праваслаўе абвяшчае павагу да самабытнасьці людзей і народаў. Яно выступае супраць незалежнасьці эканомікі ад асноўных патрэбаў чалавека і яе ператварэньня ў самамэту. Прагрэс чалавечага роду ня зьвязваецца толькі з павышэньнем ўзроўню жыцьця і эканамічным развіцьцём на шкоду духоўным каштоўнасьцям. 10. Праваслаўная Царква не ўмешваецца ў палітыку. Яе слова застаецца разважлівым і прароцкім як належнае ўмяшаньне на карысьць чалавека. Правы чалавека ў цяперашні час знаходзяцца ў цэнтры ўвагі палітыкі як адказ на сучасныя сацыяльныя і палітычныя крызісы і ўзрушэньні, ставячы за мэту абарону грамадзян ад самавольства дзяржавы. Наша Царква адзначае абавязкі і адказнасьць грамадзянаў, а таксама неабходнасьць сталае самакрытыкі палітыкаў і грамадзянаў для істотнага паляпшэньня грамадзтва. Царква галоўным чынам падкрэсьлівае, што праваслаўны ідэал чалавека выходзіць за межы ўсталяваных чалавечых правоў і што «вышэй за ўсё» ёсць любоў, як яе адкрыў нам Хрыстос і якою жылі верныя паслядоўнікі Яго. Акрамя таго, яна настойвае на тым, што аснаватворным правам з'яўляецца абарона рэлігійнай свабоды, якая ўключае свабоду сумленьня, веры, адпраўленьня культу, як і ўсе выразы рэлігійнае свабоды, няхай гэта будзе ў асабістым або грамадзкім парадку, як і права кожнага верніка практыкаваць свабодна, без умяшальніцтва з боку дзяржавы, выкананне сваіх рэлігійных абавязкаў, публічнае выкладанне рэлігіі і ўмовы функцыянаваньня рэлігійных грамадаў. 11. Праваслаўная Царква зьвяртаецца да моладзі, якая шукае паўнавартаснага жыцьця, выкананае свабоды, справядлівасьці, тварэньня і любові. Яна заклікае яе сьвядома злучыцца з Царквою Таго, Хто ёсць Праўда і Жыцьцё, каб, прыходзячы ў царкву, яна магла ўжыць свае сілы, падзяліцца трывогамі, клопатамі й чаканьнямі. Моладзь з'яўляецца ня проста будучыняй Царквы, але энергічным і творчым сапраўдным на памесным і сусьветным узроўнях. 12. Сьвяты і Вялікі Сабор адчыніў новыя гарызонты ў сучасным шматстайным Сусьвеце. Ён падкрэсьліў нашую адказнасьць у прасторы і часу ў перспектыве вечнасьці. Праваслаўная Царква, захоўваючы некранутым свой таямнічы і сатэрыялагічны характар, адчувальная да болю, клопату і закліку народаў аб справядлівасьці і міру. Яна зьвястуе «дзень ад дня выратаваньне Ягонае, абвяшчае ў народах славу Яго, ва ўсіх людзях цуды Яго» ( Пс. 95). Памолімся ж, каб «Бог усялякай мілаты, паклікаўшы нас у вечную славу Сваю ў Хрысьце Ісусе, Сам пасьля нядоўгага цярпеньня вашага, хай удасканаліць вас, хай спраўдзіць, хай умацуе, хай зробіць непахіснымі. Яму слава і ўладарства на вякі вечныя. Амін.» (1 Пт. 5, 10-11)
† Сусьветны Патрыярх Кір Барталамей, Старшыня † Патрыярх Александрыйскі Кір Хведар † Патрыярх Ерусалімскі Кір Тахвіль † Патрыярх Сэрбскі Кір Ірыней † Патрыярх Румынскі Кір Даніла † Архіяпіскап Кіпрскі Кір Хрызастом † Архіяпіскап Атэнскі і ўсяе Элады Кір Геранім † Мітрапаліт Варшаўскі і ўсяе Польшчы Кір Сава † Архіяпіскап Тыранскі, Дурэскі і ўсяе Албаніі Кір Анастас † Архіяпііскап Прэшаўскі і ўсяе Чэхіі і Славакіі Кір Расьціслаў
Дэлегацыя Сусьветнага Патрыярхату: † Архіяпіскап Карэльскі і ўсяе Фінляндыі Леў † Мітрапаліт Талінскі і ўсяе Эстоніі Стахван † Старац-Мітрапаліт Пергамскі Ян † Старац-Архіяпіскап Амерыканскі Дзьміцер † Мітрапаліт Нямецкі Аўгусьцін † Архіяпіскап Крыцкі Ірыней † Мітрапаліт Дэнверскі Ісая † Мітрапаліт Атланцкі Аляксей † Мітрапаліт Прынкіпаніскі Якуб † Мітрапаліт Прыканіскі Язэп † Мітрапаліт Філадэльфійскі Мелітон † Мітрапаліт Гальскі Манойла † Мітрапаліт Дарданэльскі Мікіта † Мітрапаліт Дэтройцкі Мікола † Мітрапаліт Сан-Францыскі Гарасім † Мітрапаліт Кісамскі і Сялінскі Ампілох † Мітрапаліт Карэйскі Амбражэй † Мітрапаліт Селіўрыйскі Максім † Мітрапаліт Адрыанопольскі Ампілох † Мітрапаліт Дыяклійскі Каліст † Мітрапаліт Ерапольскі Антон (Кіраўнік Украінскіх Праваслаўных у ЗША) † Архіяпіскап Тэльміскі Ёў † Архіяпіскап Харупольскі Ян, Кіраўнік Патрыяршага Экзархату парафіяў Расейскае Традыцыі ў Заходняй Еўропе † Япіскап Ніскі Рыгор (Кіраўнік Карпатарускіх парафіяў у юрысдыкцыі Сусьветнага Патрыярхату ў ЗША)
Дэлегацыя Александрыйскага Патрыярхату: † Старац-Мітрапаліт Левантопальскі Гаўрыла † Мітрапаліт Найробскі Макар † Мітрапаліт Кампальскі Ёна † Мітрапаліт Зімбабвійскі і Анголійскі Серахвім † Мітрапаліт Нігерыйскі Аляксандар † Мітрапаліт Трыпольскі Теахвілакт † Мітрапаліт Мыса Добрай Надзеі Сяргей † Мітрапаліт Кірынскі Апанас † Мітрапаліт Картагенскі Аляксей † Мітрапаліт Мванскі Геранім † Мітрапаліт Гвінейскі Юры † Мітрапаліт Ермупольскі Мікола † Мітрапаліт Ірынупольскі Дзьміцер † Мітрапаліт Ёханэсбургскі і Прэтарыйскі Дамаскін † Мітрапаліт Акрскі Нарцыс † Мітрапаліт Пталямейскі Манойла † Мітрапаліт Камерунскі Рыгор † Мітрапаліт Мемфійскі Мікодым † Мітрапаліт Катангскі Мялет † Япіскап Бразавільскі і Габонскі Панцеляймон † Япіскап Бурундзі і Руандскі Інакент † Япіскап Мазамбіцкі Хрызастом † Япіскап Ніерскі і Кенійскіх гор Няхвіт
Дэлегацыя Ерусалімскага Патрыярхату: † Мітрапаліт Філадэльфійскі Бенядзікт † Архіяпіскап Канстанцінскі Арыстарх, Старац-Архіграматэўс † Архіяпіскап Ярданскі Тэахвілакт † Архіяпіскап Амфідонскі Нэктар † Архіяпіскап Пельскі Хвілумен
Дэлегацыя Сэрбскае Царквы: † Архіяпіскап Ахрыдскі і Мітрапаліт Скапійскі Ян † Мітрапаліт Чарнагорскі і Прыморскі Ампілох † Мітрапаліт Загрэбскі і Люблянскі Пархвір † Япіскап Срэмскі Васіль † Япіскап Будзімскі Лук’ян † Япіскап Наваграчаніцкі Лангін † Япіскап Бачскі Ірыней † Япіскап Зварніцкі і Тузлінскі Хрызастом † Япіскап Жычскі Юсьцін † Япіскап Враньскі Пахом † Япіскап Шумадзійскі Ян † Япіскап Бранічэўскі Ігнат † Япіскап Далмацінскі Фоці † Япіскап Біхачскі і Петравацкі Хрызастом † Япіскап Нікшыцкі і Будзімлянскі Анікей † Япіскап Захумскі і Герцэгавінскі Рыгор † Япіскап Вальеўскі Мілуцін † Япіскап ў Заходняй Амерыцы Максім † Япіскап ў Аўстраліі і Новай Зеландыі Ірыней † Япіскап Крушэвацкі Давыд † Япіскап Славонскі Ян † Япіскап ў Аўстрыі і Швейцарыі Андрэй † Япіскап Франкфурцкі і ў Нямеччыне Сяргей † Япіскап Цімокскі Ларывон
Дэлегацыя Румынскае Царквы: † Архіяпіскап Яскі і Мітрапаліт Малдаўскі і Букавінскі Теахван † Архіяпіскап Сібівускі і Мітрапаліт Трансільванскі Лаўрын † Архіяпіскап Вадскі, Фелеакскі і Клужскі і Мітрапаліт Клужскі, Албійскі, Крысанскі і Марамурешскі Андрэй † Архіяпіскап Краеўскі і Мітрапаліт Алтэнійскі Ірыней † Архіяпіскап Цімішаарскі і Мітрапаліт Банацкі Ян † Мітрапаліт ў Заходняй і Паўднёвай Еўропе Язэп † Мітрапаліт ў Нямеччыне і Цэнтральнай Еўропе Серахвім † Мітрапаліт Тырговішскі Ніхван † Архіяпіскап Альба-Юльскі Ірыней † Архіяпіскап Раманскі і Бакывускі Якім † Архіяпіскап Ніжне-Дунайскі Кас’ян † Архіяпіскап Арадскі Цімох † Архіяпіскап ў Амерыцы Мікола † Япіскап Арадзійскі Сапрон † Япіскап Страхайскі і Севярынскі Мікодым † Япіскап Тулчынскі Вісарыён † Япіскап Сэлажскі Пятрона † Япіскап ва Ўгоршчыне Сілуян † Япіскап у Італіі Сілуян † Япіскап у Гішпаніі і Партугаліі Цімох † Япіскап у Паўночнай Еўропе Макар † Япіскап Плаешцкі Баркулаб, Вікары Патрыярха † Япіскап Лавиштэнскі Амельлян, Вікары Архіяпіскапа Рымнікскага † Япіскап Вічынскі Ян Кас’ян, Вікары Архіяпіскапа ў Амерыцы
Дэлегацыя Кіпрскае Царквы: † Мітрапаліт Пафскі Юры † Мітрапаліт Кіційскі Хрызастом † Мітрапаліт Кірынійскі Хрызастом † Мітрапаліт Лімасольскі Апанас † Мітрапаліт Морфскі Няхвіт † Мітрапаліт Канстанцкі і Амахостскі Васіль † Мітрапаліт Кікскі і Тілірыйскі Нічыпар † Мітрапаліт Тамаскі і Арыніскі Ісай † Мітрапаліт Трыміфунцкі і Леўкарыйскі Варнава † Япіскап Карпасійскі Крыштапар † Япіскап Арсінойскі Нэктар † Япіскап Амафунцкі Мікола † Япіскап Лідрскі Апіхван † Япіскап Хітрскі Лявон † Япіскап Неапальскі Пархвір † Япіскап Месаарыйскі Рыгор
Дэлегацыя Эладскае Царквы: † Мітрапаліт Філіпійскі, Неапальскі і Тасоскі Пракоп † Мітрапаліт Перыстэрыйскі Хрызастом † Мітрапаліт Ілійскі Герман † Мітрапаліт Мантінійскі і Кінурыйскі Аляксандар † Мітрапаліт Арційскі Гнат † Мітрапаліт Дзідымаціхійскі, Арэсціядскі і Суфлійскі Дамаскін † Мітрапаліт Нікейскі Аляксей † Мітрапаліт Наўпактскі і Сьвятавласійскі Ярох † Мітрапаліт Самоскі і Ікарыйскі Яўсей † Мітрапаліт Кастарыйскі Серахвім † Мітрапаліт Дзімітрыядскі і Алмірскі Гнат † Мітрапаліт Касандрыйскі Мікодым † Мітрапаліт Ідрскі, Спетскі і Эгінскі Ахрэм † Мітрапаліт Серскі і Негрыцкі Тэёлаг † Мітрапаліт Сідзіракастронскі Макар † Мітрапаліт Александрупальскі Анхім † Мітрапаліт Неапольскі і Стаўрапольскі Варнава † Мітрапаліт Месінійскі Хрызастом † Мітрапаліт Ілійскі, Ахарнійскі і Петрапалійскі Атэнагор † Мітрапаліт Ланкадаскі, Ліційскі і Рэнцінійскі Ян † Мітрапаліт Наваиёнійскі і Філадэльфійскі Гаўрыла † Мітрапаліт Нікапольскм і Прэвезійскі Хрызастом † Мітрапаліт Ерысоскі, Сьвятое Гары і Ардамерыёнскі Тэакліт
Дэлегацыя Польскае Царквы: † Архіяпіскап Лодзенскі і Познанскі Шыман † Архіяпіскап Люблінскі і Холмскі Авэль † Архіяпіскап Беластоцкі і Гданьскі Якуб † Япіскап Семятыцкі Юры † Япіскап Горліцкі Паіс
Дэлегацыя Албанскае Царквы: † Мітрапаліт Карчынскі Ян † Мітрапаліт Гіракастрынскі Дзьміцер † Мітрапаліт Апаланійскі і Ф’ерскі Мікола † Мітрапаліт Эльбасанскі Антон † Мітрапаліт Аманційскі Натанайла † Япіскап Вілідскі Астэй
Дэлегацыя Чэшскае і Cлавацкае Царквы † Архіяпіскап Пражскі Міхал † Япіскап Шумперкскі Ісай
† Мітрапаліт Швейцарскі Ярамей, Кіраўнік ўсеправасланага Сакратарыяту Сьвятога і Вялікага Сабору Сьвяты і Вялікі Сабор 27 чэрвеня 2016 г. |