ЦАРКОЎНЫЯ СЬВЯТЫ
Найвялікшае Сьвята : - ПАСХА Хрыстова (Уваскрасеньне, Вялікдзень) – 1-я нядзеля па 1-й поўні пасьля вясновага раўнадзенства.
Дванаццатыя Сьвяты – рухомыя : - Уваход Госпадавы ў Ярусалім (Вербніца) – нядзеля за тыдзень да Вялікадня; - Узшэсьце (Узьнясеньне) Госпадавае – чацьвер на 40-ы дзень пасьля Вялікадня; - Дзень Сьвятое Тройцы (Сёмуха) – нядзеля праз 7 тыдняў (50-ы дзень) пасьля Вялікадня.
Дванаццатыя Сьвяты – нерухомыя : - Хрост Госпадавы (Багааб’яўленьне, Вадохрышча) – 6 (19) студзеня; - Сустрэча Госпада (Стрэчаньне, Грамніцы) – 2 (15) лютага; - Дабравешчаньне Прасьвятое Багародзіцы – 25 сакавіка (7 красавіка); - Ператварэньне (Зьмяненьне) Госпадавае (2-гі Спас) – 6 (19) жніўня; - Засьненьне (Усьпеньне) Прасьвятое Багародзіцы (Спажа, 1-я Прачыстая) – 15 (28) жніўня; - Нараджэньне Прасьвятое Багародзіцы (2-я Прачыстая) – 8 (21) верасьня; - Узьдзьвіжаньне (Узьняцьце) Крыжа Госпадавага – 14 (27) верасьня; - Уводзіны ў храм Прасьвятое Багародзіцы – 21 лістапада (4 сьнежня); - Нараджэньне Хрыстовае (Каляды) – 25 сьнежня (7 студзеня).
Вялікія Сьвяты : - Абрэзаньне-Найменаваньне Госпадавае і сьвц. Васіля Вялікага – 1(14) студзеня; - Нараджэньне Яна Прадвесьніка – 24 чырвеня (7 ліпеня); - Сьвятых зьверхных Апосталаў Пётры і Паўла – 29 чырвеня (12 ліпеня); - Сьцяцьце галавы Яна Прадвесьніка – 29 жніўня (11 верасьня); - Пакроў Прасьвятое Багародзіцы (Пакровы, 3-я Прачыстая) – 1 (14) кастрычніка.
Іншыя Вялікія Сьвяты, якія ўвайшлі ў Мінэю Сьвяточную : - Трох сьвцц. Васіля Вялікага, Рыгора Багаслова і Яна Залатавуснага – 30 студзеня (12 лютага); - Праўднае Сохвіі, княжны Слуцкае (1612) – 19 сакавіка (1 красавіка); - Трох Віленскіх мчч. Антона, Яна й Яўстаха (1347) – 14 (27) красавіка; - Мч. дзіцяці Гаўрылы Беластоцкага (1690) – 20 красавіка (3 траўня); - Вмч. Юрага Пераможцы (303) – 23 красавіка (6 траўня); - Сьвц. Кірылы Тураўскага, Беларускага Залатавуснага (1183) – 28 красавіка (11 траўня); - Стмч. Макара, Мітр. Кіева-Літоўскага (Віленскага) (1497) – 1 (14) траўня; - Жыровіцкае Іконы Божае Маці, апякункі Беларускага народу (1470) – 7 (20) траўня; - Роўнаапостальных Кірылы і Мяхвода (Мятода), славянскіх прасьветнікаў – 11 (24) траўня; - Перанясеньне мошчаў звг. Еўпрасіньні, ігум. Полацкае, з Кіева ў Полацк (1910) – 23 траўня (5 чырвеня); - Супачын звг. Еўпрасіньні (князёўны Прадславы) ігумені Полацкае, беларускае асьветніцы (1173) – 24 траўня (6 чырвеня); - Раўнаап. Вял. князя Ўладзіміра (1015) – 15 (28) ліпеня; - Слаўнага Прарока Ільлі (ІХ ст. да Н.Х.) – 20 ліпеня (2 жніўня); - Мчч. дбрв. князёў Барыса і Глеба (1015) – 24 ліпеня (6 жніўня); - Вмч. і лекара Панцялеймана (305) – 27 ліпеня (9 жніўня); - Смаленскае “Адзігітрыя” і Супрасльскае Іконаў Б.М. – 28 ліпеня (10 жніўня); - Вынясеньне Чэсьцьных Дрэваў Жыцьцятворнага Крыжа Госпадавага і сямі мчч. Макавеяў (1-ы Спас) – 1 (14) жніўня; - Менскае Іконы Божае Маці (1500) – 13 (26) жніўня; - Звг. Аўрама Смаленскага (1224) – 21 жніўня (3 верасьня); - Звгмч. Апанаса Берасьцейскага (1648) – 5 (18) верасьня; - Апостала й дабравесьніка Яна Багаслова (107) – 26 верасьня (9 кастрыч.); - Дзяды - дзень памяці продкаў (успамін супачылых) – 1-я ці 2-я сыбота перад Вмч. Дзьміцерам Салунскім (Дзьмітраўская Сыбота) - ад 14 (27) кастрычніка да 20 кастрычніка (2 лістапада); - Навамчч. Зямлі Беларускае (ХХ) – 15 (28) кастрычніка ; - Звг. Елісея Лаўрышаўскага (1250) – 23 кастрычніка (5 лістапада); - Вмч. Дзьміцера Салунскага (306) – 26 кастрычніка (8 лістап.); - Сабор архістраціга Божага Міхайлы – 8 (21) лістапада ; - Ап. Андрэя Першпакліканага (62) – 30 лістапада (13 сьнежня) ; - Сьвц. Міколы, архіяп. Мірлікійскага, цудатворцы (345) – 6 (19) сьнежня; - Вострабрамскае іконы Б.М. – 26 сьнежня (8 студзеня); - Ап., першмч. архідыяк. Сьцяпана (34) – 27 сьнежня (9 студзеня);
Іншыя Вялікія Сьвяты, з Трыёдзі Поснае : - Перамога Праваслаўя – 1-я Нядзеля Вялікага Посту; - Сабор Сьвятых Кіева-Літоўскае Мітраполіі (Х-ХVII), у тым ліку Сабор звгг. айцоў Кіева-Пячэрскіх – 2-я Нядзеля Вялікага Посту.
Іншыя Вялікія Сьвяты, з Трыёдзі Квяточнае : - Дзень Сьвятога Духа – панядзелак на другі дзень Сёмухі; - Усіх Сьвятых – Нядзеля 1-я (праз тыдзень) пасьля Сёмухі; - Усіх Беларускіх Сьвятых – Нядзеля 2-я (праз 2 тыдні) пасьля Сёмухі.
Царкоўныя памятныя дні : - Царкоўны Сабор у Менску, які абвесьціў Незалежную Беларускую Мітраполію (1922) – 10 (23) ліпеня; - Царкоўны Сабор у Менску, які абвесьціў Аўтакефалію БПЦ (1927) – 27-28 ліпеня (9-10 жніўня); - Усебеларускі Праваслаўны Сабор у Менску, які аднавіў Аўтакефалію БПЦ (1942) – 17 (30) жніўня - 20 жніўня (2 верасьня); - Царкоўны Сабор у Наваградку, які абвесьціў незалежнасць Кіева-Літоўскае Мітраполіі – Беларускае Праваслаўнае Царквы (1415) – 15 (28) лістапада.
Дзяржаўныя нацыянальныя Сьвяты : - Абвешчаньне Незалежнасьці Беларускае Народнае Рэспублікі – Дзень Волі (1918) – 12 (25) сакавіка; - Абвешчаньне Суверэнітэту Беларусі (1990) – 14 (27) ліпеня; - Дзень аднаўленьня Незалежнасьці Рэспублікі Беларусь (1991) – 12 (25) жніўня; - Слаўная Перамога ў біцьве пад Воршай – Дзень Беларускае Вайсковае Славы (1514) – 8 верасьня, (адбылася 8.09. паводле с. ст., сьвяткуецца 8.09. паводле н. ст.); - Успамін Слуцкіх Змагароў – Дзень Герояў (1920) – 14 (27) лістапада; - Таксама Парафіі БАПЦ сьвяткуюць галоўныя дзяржаўныя сьвяты тых краінаў, у якіх гэтая частка Царквы знаходзіцца.
Асаблівыя дні агульнага ўспаміну супачылых (задушныя дні) : - Сыбота Скаромная – сыбота перад Скаромнай Нядзеляй, за 9 дзён да Вялікага Посту; - Сыботы 2-га, 3-га, 4-га тыдняў Вялікага Посту; - “Наўскі Вялікдзень” – чацьвер Вялікоднага Тыдня; - Провады – панядзелак, 9-ы дзень па Вялікодню (таксама - Радаўніца, у аўторак, 10-ы дзень па Вялікодню. Паніхіды пачынаюцца пасьля Літургіі Правадное Нядзелі – Антыпасхі, 8-ы дзень па Вялікодню); - Дзень памяці ахвяраў Чарнобыльскае катастрофы (1986) – 13 (26) красавіка; - Дзень памяці загінуўшых у 2-й Сусьветнай Вайне (1939-1945) - успамін ахвяраў фашызму і камунізму – 26 красавіка (9 траўня); - Сёмушная Сыбота – сыбота перад нядзельным днём Сьвятое Сёмухі; - ДЗЯДЫ - дзень памяці продкаў, наведаньне могліцаў – 1-я ці 2-я сыбота перад Вмч. Дзьміцерам Салунскім (Дзьмітраўская Сыбота) - ад 14 (27) кастрычніка да 20 кастрычніка (2 лістапада), успамін памёрлых можа працягвацца і ў наступную нядзелю; - Слуцкі Збройны Чын - Дзень Герояў (1920) - успамін змагароў, загінуўшых за Бацькаўшчыну-Беларусь – 14 (27) лістапада;
ПАСТЫ й ТРАПЕЗЫ
Працяглыя (шматдзённыя) Пасты : - Вялікі Пост – з панядзелка, за 7 тыдняў перад Вялікаднём, да сыботы перад Вялікаднём, складаецца з 6 тыдняў Посту і Пакутнага Тыдня (з панядзелка да сыботы, апошні тыдзень перад Вялікоднем); - Пятроўскі Пост – з панядзелка пасьля Нядзелі Ўсіх Сьвятых (праз тыдзень пасьля Сёмухі) да 28 чырвеня (11 ліпеня); - Засьненскі Пост (Спасаўка) – з 1 (14) жніўня да 14 (27) жніўня; - Калядны Пост (Піліпаўка) – з 15 (28) лістапада да 24 сьнежня (6 студзеня); - Перад сьвятым прычасьцем прынята трымаць трыдзённы пост, а ў самы дзень прычасьця - ад вечара да набажэнства не ўжываць ніякае ежы і піцьця.
Аднадзённыя пасты : - Серада і пятніца – на працягу года, за выняткам суцэльных тыдняў і Сьвятак; - Хрышчэнскі сьвят-вечар (навячорра Багааб’яўленьня) – 5 (18) студзеня; - Сьцяцьце галавы Яна Прадвесьніка – 29 жніўня (11 верасьня); - Узьдзьвіжаньне Крыжа Госпадавага – 14 (27) верасьня.
Суцэльныя пярыяды (па серадах і пятніцах посту няма) : - Сьвяткі (Шчадроўка) – з 25 сьнежня (7 студзеня) да 4 (17) студзеня; - Тыдзень (пасьля) Нядзелі мытніка і фарысэя, які пачынаецца за 3 тыдні да Вялікага Посту; - Сырны тыдзень (Масьлянка) – апошні тыдзень (з панядзелка да нядзелі) перад Вялікім Постам, пачынаецца за 8 тыдняў да Вялікадня; - Вялікодны (Сьветлы) Тыдзень – зь нядзельнага дня Вялікадня да сыботы; - Сёмушны Тыдзень – зь нядзельнага дня Сёмухі да сыботы.
Трапезы (пасілкаваньне) ў Сьвяты і Пасты : Царкоўныя Пасты накладаюць устрыманьні ў цялесным і духоўным жыцьці кліру і вернікаў. Цялесны пост – абмежаваньні ў ежы (яе колькасьці і якасьці), забавах, сямейным жыцьці. Паводле царкоўнага Статута : - у посныя дні забаронена ўжываць: мяса, малако, яйкі, а таксама, акрамя некаторых пярыядаў і сьвяточных дзён, – рыбу, віно, алей; - у сьвяты Калядаў і Вадохрышча, якія прыпадаюць на сераду ці пятніцу, посту няма; - у Калядны і Хрышчэнскі сьвят-вечары (дні перад сьвятамі Калядаў і Вадохрышча), на сьвяты Ўзьдзьвіжаньня і Сьцяцьця галавы Яна Прадвесьніка – дазваляецца алей; - у сьвяты Стрэчаньня, Ператварэньня, Нараджэньня Багародзіцы, Пакровы, Уводзінаў, Засьненьня, Нараджэньня Яна Прадвесьніка, апосталаў Пётры і Паўла, Яна Багаслова, (іншага вялікага Сьвятога ці вялікага сьвята), што прыпадаюць на сераду і пятніцу – дазваляецца рыба, алей і віно; - на пярыяд ад Вялікадня да Сёмухі ў сераду і пятніцу – дазваляецца рыба, алей; - у сераду і пятніцу іншае часткі году не ў часе працяглых Пастоў – дазваляецца, алей (і рыба); - у сьвяты Дабравешчаньня і Вербніцы ў часе Вялікага Посту (акрамя Пакутнага Тыдня) – дазваляецца рыба, алей і віно; - на працягу Сырнага Тыдня (Масьленка) – забараняецца мяса; - у дні працяглых пастоў Пятроўскага, Засьненскага, Каляднага, акрамя серады і пятніцы – дазваляецца рыба, алей; ў сераду і пятніцу – дазваляецца алей; у нялдзелю – дазваляецца рыба, алей, віно. - у нядзелі і сыботы Вялікага Посту (акрамя Пакутнае Сыботы) – дазваляецца алей, віно; - на Парафіяльныя сьвяты (да іх адносяцца таксама дні памяці Сьвятых, чыі мошчы знаходзяцца ў храме, і дні сьвяткаваньня цудатворных іконаў, якія знаходзяцца ў храме), якія прыпадаюць на сераду і пятніцу, альбо ў часе працяглых Пастоў (акрамя Вялікага Посту), у сыботы (акрамя Пакутнай Сыботы) і нядзелі Вялікага Посту – дазваляецца рыба, алей, віно; - на Парафіяльныя сьвяты ў будні Вялікага Посту (акрамя 1-га і Пакутнага Тыдняў, калі Парафіяльныя сьвяты пераносяцца) – дазваляецца алей і віно; - на памінальнай трапезе пасьля паховінаў і паніхіды на 40-дзён сьмерці нябожчыкаў у сераду і пятніцу і ў часе працяглых Пастоў (акрамя 1-га і Пакутнага Тыдняў Вялікага Посту) – пост слабее. Вымогі паста (у ежы) зьмяншаюцца для цяжарных жанчын, малых дзяцей і хворых, таксама – для цяжка працуючых і тых, хто знаходзіцца на службе. Манастырскія Статуты маюць большыя абмежаваньні ў ежы, чым царкоўныя правілы для міранаў.
Не адпраўляецца Вянчаньне ў дні : - напярэдадні серады і пятніцы (- аўторак і чацьвер) без выключэньня; - напярэдадні нядзелі (- сыбота); - напярэдадні Дванаццатых, Парафіяльных і пяці Вялікіх сьвятаў; - на працягу і напярэдадні пастоў Вялікага, Пятроўскага, Засьненскага, Каляднага; - на працягу Сьвятак – ад 25 сьнежня (7 студзеня) да 6 (19) студзеня; - на працягу Сырнага Тыдня, пачынаючы ад Скаромнае Нядзелі і да Нядзелі Сырнае; - на працягу Вялікоднага Тыдня – ад Вялікадня і аж да Провадаў (Радаўніцы); - напярэдадні і на сьвяты: Сьцяцьця галавы Яна Прадвесьніка - 29 жніўня (11 верасьня) і Ўзьдзьвіжаньня Крыжа Госпадавага - 14 (27) верасьня. |
Каляндар / Calendar >