І. НАЗОЎ 1. Назоў Царквы: ''Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква'', у скароце ''БАПЦ''. ІІ. АГУЛЬНЫЯ АСНОВЫ 2. Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква вядзе свой пачатак з X веку ад Н.Х. Заснаваная ў Полацкім Княстве й асьвячаная праз Сьв. Ефрасіньню Полацкую й Сьв. Кірылу Тураўскага. Яна была кананічна аформленая праз Сусьветную Патрыярхію ў 1291 – 1316 гадох у Вялікім Княстве Літоўскім (Беларускім). Незалежнасьць Царквы была страчана падчас царскага праўленьня ў канцы ХVІІІ стагоддзя і была адноўленая 23 ліпеня 1922 году і 10 жніўня 1927 году на Саборах у Менску. Царква была гвалтоўна задушана Савецкай Расіяй у 1930-я гады і ў чарговы раз адноўлена 2 верасьня 1942 года на Саборы ў Менску, як Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква. Адроджаная на чужыне 5 чэрвеня 1948 году Саборам у Канстанцыі ў Нямеччыне й аформленая 20 сьнежня 1949 году Саборам Япіскапаў, БАПЦ становіць неадлучную частку Адзінай Сьвятой Сусьветнай Апостальскай Праваслаўнай Царквы, Галава якой — Сам Найвышэйшы Пастыр Госпад наш Ісус Хрыстос. 3. БАПЦ, трымаючыся дагматаў і канонаў Сьвятой Сусьветнай Апостальскай Праваслаўнай Царквы, у справах свайго нутранага жыцьця кіруецца самастойна на роўных правох з усімі іншымі Аўтакефальнымі Праваслаўнымі Цэрквамі, і ёсьць незалежная ад якой-небудзь вонкавай духоўнай улады. 4. БАПЦ вядзе сваё жыцьцё й кіруе ім паводле:
5. Урадавая мова БАПЦ ёсьць беларуская, але ў вонкавых дачыненьнях, карыстаецца мова той краіны, у якой частка гэтае Царквы знаходзіцца. ІІІ. МЭТЫ 6. Мэты БАПЦ: (а) даваць належную духовую й рэлігійную апеку праваслаўным Беларусам па ўсім сьвеце й зьдзяйсьняць ідэі хрысьціянскае ўзаемапомачы сярод вернікаў; (б) пашыраць Хрыстовую Навуку й Хрысьціянскую Мараль; (в) захоўваць у непарушнай форме дагматы веры й каноны Праваслаўнай Царквы ды беларускія царкоўныя традыцыі; (г) арганізоўваць усіх праваслаўных Беларусаў у адну цэласьць; (д) падтрымоўваць сямейную форму жыцьця — аснову здаровага грамадзтва, зьвяртаючы пры гэтым асаблівую ўвагу на падрастаючую моладзь. 7. Дзеля ажыцьцяўленьня сказанага ў параграфе 6 гэтага статуту, БАПЦ праводзіць сваю арганізацыйную дзейнасьць наступным чынам: арганізуе Япархіі; засноўвае пры Япархіях вышэйшыя школы й курсы для кандыдатаў на сьвятароў і дзякоў, а пры Парафіях — нядзельныя школы; арганізуе пры Япархіях Манастыры, Парафіі, Місіі, Прадстаўніцтвы і іншыя інстытуцыі; купляе зямлю, купляе або будуе будынкі на патрэбы царкоўна-рэлігійнага жыцьця. 8. Згодна з Божым Словам і царкоўнай традыцыяй ды на падставе царкоўных правілаў, адзначаных у параграфе 4‑м гэтага статуту, БАПЦ прымае ў сваю юрысдыкцыю ўсіх тых, хто зьвяртаецца да Яе й шукае духовай апекі. 9. Прылучэньне да БАПЦ іншай царкоўнай ці рэлігійнай праваслаўнай арганізацыі, якая мела ўласныя ўнутраныя правілы, праводзіць Першы Ярарх згодна з пастановамі Рады БАПЦ і з захаваньнем царкоўных правілаў. IV. СЬВЯТАРСТВА 10. Япіскапы БАПЦ пастаўляюць Япіскапаў, Ярэяў і Дыяканаў — пасьля праверкі іхнае набожнасьці, непахіснасьці ў веры й маральнай годнасьці. Япіскап, Ярэй ці Дыякан ня мае права самавольна пакінуць пасад, на які ён быў прызначаны ці пастаўлены. Калі-б у сілу абставінаў яму неабходна было гэта зрабіць, ён мусіць атрымаць Адпускную Грамату ад сваіх вышэйшых уладаў. А. Япіскап 11. Усе япіскапы БАПЦ роўныя сабе ў сане. Кандыдатаў на Япіскапа могуць выстаўляць: Сабор Япіскапаў, Епархіяльны Сабор або Рада БАПЦ. Кажны кандыдат мае быць зацьверджаны Радай БАПЦ і адпавядаць усім правілам Сусьветнае Праваслаўнае Царквы. 12. Ніводзін з Япіскапаў БАПЦ ня робіць нічога агульна-царкоўнага без паразуменьня й згоды Рады БАПЦ, ані ня мае кіраўнічага права ў Япархіі іншага Япіскапа, толькі на просьбу апошняга можа яму памагчы або на просьбу Рады БАПЦ. 13. Ніводзін Япіскап БАПЦ на ўласную ініцыятыву, бяз згоды Рады БАПЦ, ня мае права пасьвячаць асобаў у Ярэі ці Дыяканы для юрысдыкцыі не БАПЦ. Ніводзін Япіскап БАПЦ на ўласную ініцыятыву, бяз прыхільнай пастановы Рады БАПЦ, ня мае права прыймаць удзел у хіратоніі Япіскапа для іншае юрысдыкцыі. Б. Япіскап — Першы Ярарх ( Прадстаяцель ) 14. На чале БАПЦ згодна з 34 Апостальскім Правілам стаіць Першы Ярарх, ён выбіраецца пажыцьцёва на Саборы БАПЦ. Першы Ярарх кіруе Беларускаю Аўтакефальнаю Праваслаўнаю Царквою згодна з правіламі гэтага Статуту і ён ёсьць адначасна Кіраўнічым Япіскапам свае Япархіі, а калі абставіны вымагаюць, ён можа мець Вікарнага Япіскапа. Ягоны поўны тытул: ''Яго Міласьць Найпачасьнейшы (імя) Мітрапаліт (або Архіяпіскап) Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы''. 15. Да правоў і абавязкаў Першага Ярарха належаць: (а) дагляд агульнага парадку ў БАПЦ і рэпрэзэнтацыя яе навонкі; (б) скліканьне Сабору БАПЦ, Сабору Япіскапаў і Рады БАПЦ, якімі кіруе асабіста, або вызначае на гэта Япіскапа ці Сьвятара; (в) прыйманьне заяваў Сьвятароў з іншых Праваслаўных Цэркваў, дзеля прыйма іх у юрысдыкцыю БАПЦ; (г) кіраваньне Стаўрапігіяльнымі Манастырамі; (д) падпісваньне ўзнагародных граматаў і выдаваньне пастырскіх пасланьняў ад сябе ці супольна з іншымі Япіскапамі БАПЦ; (е) дбаньне пра Сьв. Міра й Сьв. Антымінсы; (ё) разгляд скаргаў на ярархаў і наданьне ім належнага ходу; (ж) брацкія парады Япіскапам. 16. У выпадку, калі Рада БАПЦ пастановіць праз 2/3 галасоў на сваім паседжаньні, што Першы Ярарх ня ў стане выконваць сваіх абавязкаў ці ў выпадку сьмерці, тады выканаўцам абавязкаў Першага Ярарха да часу скліканьня Сабору БАПЦ становіцца старэйшы па хіратоніі Япіскап. В. Япіскап — Кіраўнік Япархіі 17. Сабор Япіскапаў БАПЦ са згодай Рады БАПЦ вызначае Архірэя на Кіраўнічага Япархіяй; ён ачольвае Епархіяльную Ўправу й кіруе дзейнасьцю Япархіі. Ён можа мець сабе Вікарнага Япіскапа, прызначанага Саборам Япіскапаў БАПЦ са згоды Рады БАПЦ. У выпадку звальненьня Катэдры праз Кіраўнічага Япіскапа, Япархіяй кіруе Вікарны Япіскап. 18. Да правоў і абавязкаў Кіраўнічага Япіскапа належыць кіраваньне Япархіяй ува ўсіх галінах ейнага жыцьця: (а) вызначаць і звальняць Кіраўнікоў Манастыроў, Парафіяў і Місіяў са згоды Рады БАПЦ; (б) у выпадку патрэбы, вызначаць духоўную асобу на старшынства паседжаньняў Епархіяльнага Сабору ці Епархіяльнай Управы; (в) сачыць за маральным станам Кліру й вернікаў і, у выпадку патрэбы, накладаць адміністрацыйныя або духоўныя пакараньні за правіны; (г) рэгулярна наведваць Манастыры й Парафіі свае Япархіі. 19. Кіраўнічы Япіскап можа выехаць па‑за межы свае Япархіі толькі на чатырнаццаць дзён, а калі неабходна яму выехаць на даўжэйшы час, мае атрымаць дазвол ад Першага Ярарха. Г. Япіскап — Вікарны 20. У адміністрацыйных справах Вікарны Япіскап падпарадкаваны свайму Кіраўнічаму Япіскапу. Д. Ярэй 21. Кандыдата на Ярэя ці Дыякана падае Епархіяльная Ўправа або Парафіяльная Рада, паведамляючы пра свой выбар Кіраўнічага Япіскапа свае Япархіі, а кандыдат падае пісьмовую просьбу Япіскапу й, пры пасьвячэньні яго на Ярэя ці Дыякана, падпісвае й прылюдна складае ў царкве прысягу Япіскапу наступнага зьместу: “У Імя Найсьвяцейшае Тройцы, Бога Айца, Бога Сына й Бога Духа Сьвятога, я, з Волі Божае Пакорны слуга, (імя), Прысягаю Вашай Сьветласьці ў прысутнасьці Народу прад Госпадам Нашым Ісусам Хрыстом на Сьвятое Явангельле й Сьвяты Крыж, што буду рупіцца й навучаць Праваслаўнае Веры даручаных мне вернікаў; буду з павагай і Набожнасьцяй выконваць Багаслужбы Сусьветнае Праваслаўнае Царквы; не парушу Дагматаў Яе, а буду прытрымоўвацца Царкоўных Правілаў і Статуту Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы; буду выконваць пастановы Царкоўных Уладаў БАПЦ і Агульных Сходаў ды нічога шкоднага для БАПЦ, ані для Парафіі ня буду ўчыняць. Памажы мне Божа!” 22. Ерэй або Дыякан: (а) які пераходзіць з іншае Праваслаўнае Царквы ў юрысдыкцыю БАПЦ, мае злажыць пісьмовую заяву й прысягу, адзначаную ў параграфе 21 гэтага Статуту, і мусіць мець адпускное пасьведчаньне ад ягонага Япіскапа; (б) які пераходзіць з аднае Япархіі БАПЦ у другую — толькі адпускное пасьведчаньне. Япіскап паведамляе ў Кансісторыю БАПЦ пра яго прыняцьце. 23. Калі Ярэй або Дыякан, які пераходзіць у юрысдыкцыю БАПЦ, і ня можа выказацца адпускным або высьвячальным пасьведчаньнем, тады ён мае паклікацца на сьведчаньне двох сьвятароў БАПЦ, якія ведаюць яго ня менш чым тры гады і паручаюцца за яго, што ён сапраўдны Ярэй або Дыякан. Усе прынятыя Ярэі ці Дыяканы маюць быць зацьверджаныя Радай БАПЦ. 24. Ярэй або Дыякан, адзначаны ў параграфах 22 і 23 гэтага Статуту, мае атрымаць ад Япіскапа БАПЦ пасьведчаньне, што ён прыняты ў юрысдыкцыю БАПЦ; толькі тады ён лічыцца праўным сьвятаром БАПЦ. 25. Ярэй ня мае кіраўнічага права ў другой Парафіі бязь ведама й згоды Кіраўніка той Парафіі. Е. Ярэй — Кіраўнік Парафіі (Настаяцель) 26. На чале парафіі стаіць Сьвятар — Кіраўнік Парафіі, прызначаны Кіраўнічым Япіскапам, у юрысдыкцыі якога гэтая Парафія знаходзіцца. У Парафіі можа быць некалькі Ярэяў і Дыяканаў і ўсе яны прызначаюцца Кіраўнічым Япіскапам ды падлягаюць Кіраўніку Парафіі. Кіраўнік Парафіі поўнасьцю падпарадкаваны свайму Япіскапу і, апрача выконваньня Багаслужбаў, стаецца духовым апякуном і дарадчыкам парафіянаў, настаўнікам Закону Божага; ён вядзе метрычныя запісы хросту, шлюбу й сьмерці парафіянаў, вядзе хроніку падзеяў у Парафіі. Усе сувязі Кіраўніка Парафіі з рэлігійнымі ўстановамі або парафіямі іншых юрысдыкцыяў маюць праводзіцца толькі ў паразуменьні й за згодаю Кіраўнічага Япіскапа. Ё. Дыякан 27. Дыякан падпарадкоўваецца свайму Кіраўніку Парафіі. Ж. Іпадыякан 28. Кандыдата на Іпадыякана падае Кіраўнік Парафіі, а Япіскап высьвячае яго на Іпадыякана. Іпадыякан падлягае свайму Кіраўніку. V. ДАВЕРАНЫЯ 29. Афармленьне куплі ці продажу нерухомай царкоўнай маёмасьці, зямлі й будынкаў, праводзяць давераныя, лікам ня менш як тры асобы, (калі больш як тры, лік давераных мае быць няпарны). Для афармленьня куплі маёмасьці ў карыстаньне Кансісторыі — давераных вызначае Кансісторыя; у карыстаньне Япархіі — выбірае Епархіяльная Ўправа; у карыстаньне Парафіі — выбірае Парафіяльная Рада. Яны могуць займаць іншыя пасады ў царкоўным жыцьці. Давераныя праводзяць куплю або продаж ад імя Кансісторыі, Япархіі або Парафіі, як адзначана ў параграфе 107 гэтага статуту. VI. ПАРАФІЯНІН 30. Асобы праваслаўнага веравызнаньня, пачынаючы з васямнаццацілетніх, могуць быць паўнапраўнымі парафіянамі Парафіі БАПЦ, калі яны падпарадкоўваюцца духоўным уладам БАПЦ і выконваюць абавязкі, наложаныя на іх Парафіяй. Асобы, маладзейшыя за 18-летніх, упісваюцца ў Парафію праз праўных парафіянаў — бацькоў ці апякуноў. 31. Улік парафіянаў вядзецца паводле нормы: (а) імя й прозьвішча, сямейны стан; (б) дата нараджэньня, хросту й шлюбу; (в) дата прыняцьця ў Парафію; (г) дата сьмерці. 32. Кажны парафіянін павінен выконваць наступнае: (а) наведваць Багаслужбы, трымацца правілаў Посту, Споведзі й Сьв. Прычасьця; (б) працаваць для дабра Парафіі й выхоўваць сваіх дзяцей у праваслаўнай веры. 33. Той, хто хоча быць парафіянінам, складае пісьмовую заяву на рукі Кіраўніка Парафіі, і яна мае быць разгледжаная на чарговым паседжаньні Парафіяльнае Рады, але толькі ў прысутнасьці й згодзе Кіраўніка Парафіі, і запісана да пратаколу паседжаньня. Новапрыняты парафіянін мае права галасаваць на Парафіяльных Сходах з дня яго прыняцьця, але выбраны на які-небудзь пасад у Парафіі ён можа быць толькі пасьля аднаго году ягонага належаньня да Парафіі. Гэтае вымаганьне можа быць адхілена галасаваньнем на Парафіяльным Перавыбарным Сходзе бальшынёю прысутных паўнапраўных парафіянаў. Парафіянін, які перайшоў з другой Парафіі БАПЦ і мае адпускную грамату ад Кіраўніка той Парафіі, мае права галасаваць і быць выбраным на пасаду ў новай парафіі з дня яго прыняцьця, калі ён адказвае вымогам параграфаў 32 і 102 гэтага статуту. Нікому не дазваляецца быць адначасна парафіянінам у дзьвёх Парафіях БАПЦ. А. Абавязкі Паўнапраўнага Парафіяніна 34. Паўнапраўны парафіянін: (а) ёсьць асоба праваслаўнага веравызнаньня як акрэсьлена ў параграфе 30 гэтага Статуту; (б) быў прыняты й належыць да Парафіі, параграфы 30 і 32 гэтага Статуту; (в) рэгулярна наведвае Багаслужбы, трымаецца правілаў Споведзі й Сьв. Прычасьця, параграф 32 гэтага Статуту; (д) плаціць у Парафію складку й не залягае больш за год, параграф 102 гэтага Статуту; (е) выконвае царкоўныя абавязкі й падпарадкуецца ўладам БАПЦ. Б. Правы Паўнапраўнага Парафіяніна 35. Кожны паўнапраўны парафіянін, акрэсьлены ў параграфе 34 гэтага Статуту, мае права: (а) галасаваць на Парафіяльных Сходах, параграф 87 гэтага Статуту; (б) атрымаць упаўнаважаньне ад іншага паўнапраўнага парафіяніна; (в) атрымаць інфармацыі аб фінансавым стане Парафіі ад Парафіяльнай Рэвізійнай Камісіі на працягу аднаго месяца; (г) атрымаць належную духовую й рэлігійную апеку праваслаўнае Царквы; (д) быць выбраным: дэлегатам на Сабор БАПЦ, дэлегатам на Епархіяльны Сабор, сябрам Рады БАПЦ, сябрам Епархіяльнае Ўправы, сябрам адной з Рэвізійных Камісіяў у царкоўнай адміністрацыі. 36. Выключэньне парафіяніна з Парафіі праводзіцца на паседжаньні Парафіяльнае Рады, але толькі ў прысутнасьці й пры згодзе Кіраўніка Парафіі і яно можа стацца: за дзейнасьць, шкадлівую для парафіі, супрацьхрысьціянскія ўчынкі й непадпарадкаваньне ўладам БАПЦ. Выключаны парафіянін мае права зьвяртацца да Кіраўнічага Япіскапа, які вырашае справу канчаткова. VII. САБОР БАПЦ 37. Сабор БАПЦ — найвышэйшая ўлада БАПЦ і склікаецца раз у пярыяд ня болей, чым дзесяць гадоў. У выпадку патрэбы можа быць скліканы надзвычайны Сабор БАПЦ. Сабор правамоцны, калі ў ім удзельнічае больш за палавіну ўсіх Парафіяў БАПЦ і Япіскапаў БАПЦ. 38. Сабор БАПЦ мае наступны абсяг дзейнасьці: (а) выбары Першага Ярарха, Рады БАПЦ і Рэвізійнае Камісіі БАПЦ; (б) зацьверджаньне зьменаў і паправак да гэтага Статуту; (в) прыняцьце пастановаў у агульнацаркоўных справах БАПЦ. 39. Дэлегаты на Сабор БАПЦ: (а) усё сьвятарства БАПЦ апрача забароненых уладамі БАПЦ; (б) два дэлегаты ад кажнага Манастыра й ад кажнай Парафіі; (в) усе сябры Рады БАПЦ і Рэвізійнай Камісіі БАПЦ; (г) сябры Кансісторыі БАПЦ; (д) рэдактар афіцыйнага выдавецтва пры Кансісторыі; (е) дырэктары школаў пры Япархіях. 40. Кажная ўстанова — Рада БАПЦ, Рэвізійная Камісія, Манастыр, Парафія — мае выдаць сваім дэлегатам на Сабор, за подпісам свайго Кіраўніка, пасьведчаньне не пазьней за чатыры тыдні перад датаю адкрыцьця Сабору. У пасьведчаньні мае быць: імя, прозьвішча й адрас дэлегата. Кожнаму дэлегату, незалежна ад яго становішча ў БАПЦ, належыць толькі адзін голас на Саборы. Дэлегат, які ня можа прысутнічаць на Саборы, дае другому дэлегату сваё ўпаўнаважаньне галасаваць ад яго імя; адзін дэлегат можа мець толькі два ўпаўнаважаньні. 41. Арганізацыйную й падрыхтоўчую працу Сабору праводзіць Кансісторыя. За згодаю Першага Ярарха Рада БАПЦ вызначае дзень, час і месца Сабору. У паведамленьні пра Сабор мае быць пададзены парадак дня, і яно мае быць выслана ўсім Епархіяльным Управам, Манастырам, Парафіям і Ўстановам БАПЦ не пазьней, як чатыры месяцы перад пачаткам Сабору або адзін месяц у выпадку Надзвычайнага Сабору. Парадак дня Сабору апрацоўвае Рада БАПЦ. 42. Загадзьдзя, перад Саборам, Рада БАПЦ вызначае Мандатную Камісію з трох асобаў — адзін сьвятар і два вернікі, якая на пачатку Сабору правярае правамоцнасьць дэлегатаў і дае справаздачу Старшыню Сабору БАПЦ. Прыбыўшы на Сабор, дэлегаты павінны запісацца ў Мандатнай Камісіі ды выказацца пасьведчаньнем. 43. Рада БАПЦ вызначае Рэзалюцыйную Камісію з трох дэлегатаў, якія прыймаюць да перагляду ўсе прапановы рэзалюцыяў перад тым, як яны маюць ісьці да разгляду на Сабор. Паседжаньні Рэзалюцыйнай Камісіі павінны быць адчыненымі, каб асобы, якія падаюць прапановы, маглі абараняць іх. 44. Адчыняе й кіруе Саборам Першы Ярарх або вызначаная праз яго асоба. У прэзідыюм Сабору выбіраюцца ня менш як чатыры асобы: духавенства й вернікі, і два пісары для запісу пратаколу. Пастановы Сабору патрабуюць адабрэньня бальшыні Япіскапаў, прысутных на Саборы, і могуць быць адхіленыя толькі тады, калі рашэньне парушае Царкоўныя Каноны. 45. Усе справы на Саборы вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў пры адкрытым галасаваньні праз падыманьне рук; але на жаданьне двух ці больш дэлегатаў галасаваньне мае быць тайным; у выпадку роўнасьці галасоў вырашае голас Старшыні Сабору. 46. Кандыдатаў на Першага Ярарха падае Сабор Япіскапаў, але калі Сабор Япіскапаў не вызначыў іх, то кандыдатаў на Першага Ярарха мае права прапанаваць кожны дэлегат, прысутны на Саборы БАПЦ. На час выбару Першага Ярарха БАПЦ, Старшынём на Саборы становіцца Старшыня Мандатнай Камісіі, і галасаваньне мае быць тайным. Каб быць выбраным на Першага Ярарха, трэба атрымаць дзьве траціны галасоў правамоцных дэлегатаў, прысутных на Саборы асабіста і праз ўпаўнаважаньні. Калі пры першым галасаваньні, пры трох ці больш кандыдатах, ніводзін зь іх не атрымае вымаганай бальшыні, тады кандыдат з найменшым лікам галасоў адпадае й галасаваньне паўтараецца. У выпадку, калі ніводзін з кандыдатаў не атрымае вымаганай дзьве траціны галасоў, тады справа йдзе на разгляд Сабору Япіскапаў, які й выбірае Першага Ярарха. Пасьля выбару Першага Ярарха, папярэдні Старшыня Сабору вяртаецца й далей вядзе Сабор. VІІІ. САБОР ЯПІСКАПАЎ 47. Сабор Япіскапаў складаецца з усіх Япіскапаў БАПЦ і праводзіцца пад старшынствам Першага Ярарха або вызначанага праз яго Япіскапа. У адсутнасьці Першага Ярарха Сабор праводзіць, зь ведама яго, старэйшы па хіратоніі Япіскап. 48. Сабор правамоцны пры наяўнасьці ўсіх Япіскапаў, апрача тых, якія не маглі прыбыць з уважлівых прычынаў. Пастановы на Саборы прымаюцца ў згоднасьці бальшыні прысутных. Ніхто з прысутных на нарадзе не павінен устрымлівацца ад галасаваньня. Сакратар Сабору Япіскапаў — той самы сакратар Кансісторыі, бяз права голасу, калі ён не Япіскап. 49. Чарговыя нарады Сабору Япіскапаў адбываюцца два разы на год паводле ўсталяванага часу канонамі. Нечарговыя нарады Япіскапаў могуць склікацца пастановамі самых Япіскапаў, альбо на загад Першага Ярарха, альбо на жаданьне аднаго ці больш Япіскапаў. 50. Да кожнай пастановы Сабору Япіскапаў ставіцца нумар і дата, і яна падпісваецца Сакратаром і Старшынём Сабору Япіскапаў. Пастановы ў справе парушэньня дагматаў веравызнаньня падпісваюцца ўсімі прысутнымі на Саборы Япіскапамі. 51. На Саборы Япіскапаў БАПЦ разглядаюцца наступныя справы: (а) пытаньні навукі, веры, царкоўных правілаў, абрадаў і зацьверджаньне новых малітваў; (б) хіратоніі Япіскапаў; (в) зацьверджаньне перакладу ў беларускую мову Сьв. Пісьма, кніг для Багаслужбаў і сьпеваў, падручнікаў для навукі рэлігіі; (г) царкоўныя казаньні й навукі маралі; (д) падзел Япархіяў, вызначэньне сталага Кіраўнічага Япіскапа на Япархію альбо тымчасовага адміністратара Япархіі; (е) звальненьне або перавод Епархіяльнага Япіскапа; (ё) узнагароды Сьвятаром; (ж) прыймо Сьвятароў зь іншае Праваслаўнае Царквы; (з) выбар кандыдата на Першага Ярарха; (і) зацьверджаньне правілаў для Манастыроў; (й) вызначэньне камісіі для праверкі кандыдата на Япіскапа; (к) пытаньні сувязі з іншымі Праваслаўнымі Цэрквамі; (л) скаргі на Япіскапаў, пазбаўленьне сьвятарскага сану або нанава ўстанаўленьне іх у сане й правох. ІХ. РАДА БАПЦ 52. Да Рады БАПЦ належаць усе Япіскапы БАПЦ. Апрача іх на Саборы выбіраюцца на тэрмін ня больш, як дзесяць гадоў да сямі Сьвятароў (Ярэі й Дыяканы) і да васьмі вернікаў. Сябрамі Рады БАПЦ могуць быць толькі тыя асобы, якія праз тры гады былі й надалей астаюцца паўнапраўнымі парафіянамі Парафіяў БАПЦ. Духоўная асоба, пазбаўленая сану або пад якой колечы забаронай свайго Архірэя, аўтаматычна выключаецца з Рады. У выпадку выбыцьця з Рады сябры ці адсутнасьці яго без уважлівых прычынаў на паседжаньні Рады БАПЦ праз два гады, што вядзе да выключэньня з Рады, Першы Ярарх, за згодаю Рады БАПЦ, вызначае новага сябру на звольненае месца. 53. Да абавязкаў Рады БАПЦ належаць: (а) нагляд за царкоўнай адміністрацыяй, фінансамі Царквы, гаспадаркай агульнай маёмасьці; (б) разгляд і зацьверджаньне гадавога бюджэту апрацаванага Кансісторыяй; (в) выдаваньне патрэбных кніжак, падручнікаў і часопісаў; (г) канчатковая пастанова ў справах куплі й продажу будынку й зямлі Япархіяй ці Парафіяй; (д) вызначэньне Кансісторыі з пяці асобаў — Япіскап, два Ярэі й два вернікі, але ня меней, як тры асобы спаміж сяброў Рады БАПЦ; (е) зацьверджаньне кандыдата на Япіскапа; (ё) разгляд акту Рэвізійнай Камісіі БАПЦ; (ж) вызначэньне Статутовай Камісіі й камісіяў для палагоджваньня насьпелых спраў. 54. Старшыня Рады БАПЦ — Першы Ярарх — праз сакратара Кансісторыі склікае Раду на паседжаньні паводле свайго меркаваньня або на жаданьне трох ці больш сяброў Рады. Паседжаньні Рады БАПЦ нармальна адбываюцца два разы на год або больш у выпадку патрэбы і правамоцныя, калі на іх прысутнічае Першы Ярарх або старэйшы па хіратоніі Япіскап і звычайная бальшыня Радных. Усе справы на паседжаньні вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў прысутных. На жаданьне аднаго з прысутных галасаваньне мае быць тайным. Пратакол паседжаньня падпісвае сакратар і старшыня паседжаньня. Радныя, якія з паважных прычынаў не прысутнічаюць на паседжаньні Рады БАПЦ, але ўдзельнічаюць у ім па сродках гукавой электроннай сувязі, могуць прагаласаваць па кожнай Пастанове Рады; у выпадку тайнага галасаваньня непрысутныя Радныя галасуюць такім чынам адкрыта. Х. КАНСІСТОРЫЯ 55. Сябры Кансісторыі БАПЦ выбіраюцца, як адзначана ў параграфе 53 пункце (д) гэтага Статуту. Старшынём Кансісторыі ёсьць Япіскап. Усе дакуманты, пісаныя ў Кансісторыі, падпісваюць старшыня й сакратар Кансісторыі. Выдатковыя чэкі падпісваюць скарбнік і сакратар Кансісторыі або вызначаныя Ярэі Кансісторыі. На кожнае выдаткаваньне павінны быць апраўдальныя дакуманты. 56. Да абавязкаў Кансісторыі БАПЦ належаць: (а) выкананьне пастановаў Сабору БАПЦ, Сабору Япіскапаў і Рады БАПЦ; (б) цесная лучнасьць зь Япархіямі й Парафіямі; (в) арганізацыя збору ахвяраваньняў і ўкладаньне бюджэту БАПЦ; (г) вядзеньне дакладнага ўліку рухомае й нярухомае маёмасьці БАПЦ; (д) пісьмовы ўлік сьвятароў БАПЦ; (е) абарона інтарэсаў БАПЦ у выпадку патрэбы; (ё) купля ці продаж зямлі й будынкаў, калі на гэта маецца пастанова Рады БАПЦ. ХІ. РЭВІЗІЙНАЯ КАМІСІЯ БАПЦ 57. Рэвізійная Камісія БАПЦ складаецца з трох асобаў: старшыні, ягонага намесьніка й сакратара, і трох заступнікаў, выбраных на Саборы БАПЦ на тэрмін да дзесяці гадоў. Сябры яе маюць адказваць вымогам, адзначаным у параграфах 32 і 102 гэтага статуту. У выпадку выбыцьця сябры з Камісіі, Рада БАПЦ вызначае новага сябру спаміж заступнікаў. Сябры й заступнікі іх ня могуць належаць да Рады БАПЦ ані да Епархіяльнае Ўправы. Рэвізійная Камісія БАПЦ павінна ня менш як адзін раз на год правяраць дзейнасьць, касу, банкавае конта й кнігаводзтва Кансісторыі, Епархіяльных Управаў і іншых царкоўных установаў, а таксама патрабаваць ад Парафіяльнай Камісіі праверкі ў Парафіі. ХІІ. ЦАРКОЎНЫ СУД 58. Ані вернікі, ані Духавенства БАПЦ, маючы спрэчкі ў царкоўна-грамадзкім жыцьці, не павінны зьвяртацца ў сьвецкія суды для вырашэньня іхнае справы. 59. Усе спрэчныя справы ці скаргі падаюцца праз Кансісторыю БАПЦ у Раду БАПЦ дзеля рашэньня ці дадзеная справа заслугоўвае на разгляд Царкоўным Судом. 60. Калі будзе патрэба, Рада БАПЦ вызначае Царкоўны Суд з трох вернікаў БАПЦ пад старшынствам Ярэя для разгляду судовых спраў, разводаў, скаргаў ці непаразуменьняў у царкоўна-грамадзкім жыцьці вернікаў. Сябры Царкоўнага Суда не павінны мець пасрэднай ці беспасрэднай лучнасьці з разгляданай справай, ані быць кроўна пасвоенымі з зацікаўленымі ў гэтай справе. Царкоўны Суд разглядае справу й выносіць прысуд на аснове правілаў, пералічаных у параграфе 4‑м гэтага статуту. Ад прысуду засуджанаму прыслугоўвае права апяляцыі да Рады БАПЦ, пастанова якой ёсьць канчатковая. Увесь ход суда запісваецца ў пратакол і перадаецца разам з усімі дакумантамі справы Сакратару Кансісторыі БАПЦ, які паведамляе Радзе БАПЦ і абодвум бакам пра прысуд. 61. Справа, у якой замешаны Япіскап, перш падаецца на разгляд да Сабору Япіскапаў БАПЦ. У выпадку, калі Сабор Япіскапаў ня зможа вырашыць гэтай справы, яна падаецца ў Раду БАПЦ для канчатковага вырашэньня. Калі ў судовай справе замешаны Ярэй, тады справу разглядаюць Япіскап і двое Ярэяў. 62. Толькі Сабор Япіскапаў мае права накладаць наступныя кары: (а) накладаць анафаму й адлучаць ад Царквы Сьвятароў і вернікаў; (б) пазбаўляць Сьвятароў сану, Манахаў і Манахінь Манаства, а Япіскапаў – Епархіяльнага Пасаду. 63. Як той, хто падае ў суд, так і пазваны, мае права выставіць сьведкаў дзеля доваду свае праваты, а таксама наймаць адвакатаў на сваю абарону. На судовай сесіі маюць прысутнічаць абодва бакі. Калі-б сталася, што адну гадзіну пасьля часу вызначанага на пачатак сесіі, адсутнічае той, хто падаў скаргу або пазваны, тады суд адкладаецца ня больш як на месяц. Калі-б пры паўторным пакліканьні таксама адсутнічаў той, хто падаў скаргу, тады справа анулюецца, а калі пазваны, тады ён прызнаецца вінным. ХІІІ. ЯПАРХІЯ 64. БАПЦ дзеліцца на Япархіі. Межы Япархіяў вызначае Рада БАПЦ. Усе Манастыры, апрача стаўрапігіяльных, якія знаходзяцца на тэрыторыі Япархіі, падлягаюць беспасярэдна Кіраўнічаму Япіскапу той-жа Япархіі. Усе Парафіі, Місіі, Інстытуцыі ды іншыя рэлігійна-царкоўныя арганізацыі ў адміністрацыйным парадку падлягаюць Епархіяльнай Управе. Галоўны сабор БАПЦ можа падлягаць беспасрэдна Першаму Ярарху (быць стаўрапігіянальным), калі на гэта будзе рашэньне Рады БАПЦ. А. Епархіяльная Ўправа 65. Епархіяльная Ўправа, на чале з Кіраўнічым Япіскапам, кіруе Япархіяй згодна з правіламі, адзначанымі ў параграфе 4 гэтага статуту. Усе пастановы Сабору БАПЦ, Рады БАПЦ ды распараджэньні Кансісторыі БАПЦ абавязвана выконваць Епархіяльная Ўправа. Епархіяльная Ўправа кіруе справамі адміністрацыйнымі, асьветнымі й місійнымі, гаспадарчымі й фінансавымі ў Япархіі. Епархіяльная Ўправа складаецца з пяці асобаў: Япіскап й чатыры асобы, выбраныя на Епархіяльным Саборы (два Сьвятары й два вернікі), а таксама выбіраюцца два Сьвятары й два вернікі як заступнікі. Епархіяльная Ўправа выбіраецца на пяць гадоў і лік сяброў яе, у меру патрэбы, можа быць павялічаны. Калі-б адзін з сяброў Епархіяльнай Ўправы выбыў перад тэрмінам, тады на звольненае месца Кіраўнічы Япіскап вызначае новага сябру спаміж заступнікаў да канца кадэнцыі. 66. Сакратаром Епархіяльнай Ўправы мае быць Сьвятар. Ён наглядае за спраўнасьцяй канцылярыі й падпісвае ўсе паведамленьні й лісты, што выходзяць з канцылярыі Ўправы. 67. Усе справы ў Епархіяльнай Управе вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў. Паседжаньне правамоцнае, калі на ім прысутнічае Кіраўнічы Япіскап або ўпаўнаважаны праз яго заступнік, і тры сябры Епархіяльнай Управы. Усе справы ў юрысдыкцыі Япархіі, што не даюцца залагодзіць на месцы, перадаюцца да вырашэньня ў Кансісторыю БАПЦ. Б. Епархіяльны Сабор 68. Епархіяльны Сабор склікаецца раз у пяць гадоў, а ў выпадку патрэбы ён можа склікацца ў іншы час, не парушаючы пяцігадовую чарговасьць. Дэлегаты на Сабор: усё Сьвятарства Япархіі; сябры Епархіяльнай Управы; па два дэлегаты ад кажнай Парафіі; па адным дэлегаце ад Місіі й Інстытуцыі пры Япархіі. Манастыры прадстаўляюць: Ігумен/Ігуменя й адзін дэлегат Манах/Манахіня ад кажнай поўнай ці пачатай трыццаткі Манахаў. 69. На падставе пастановы Епархіяльнай Управы Кіраўнічы Япіскап паведамляе Манастыры, Інстытуцыі, Парафіі й Місіі пра Сабор, не пазьней за тры месяцы перад вызначанай датай Сабору. У паведамленьні мае быць сказаны дзень, час і месца ды парадак нарадаў. Сьпіс дэлегатаў на Епархіяльны Сабор ад Парафіяў і Інстытуцыяў падпісваюць — Кіраўнічы Ярэй і Старшыня Парафіі ці Кіраўнік Установы і перасылаюць у Епархіяльную Ўправу не пазьней за месяц перад вызначанай датай Сабору. Перад пачаткам Сабору ўсе дэлегаты маюць запісацца ў сакратара Епархіяльнай Управы, які правярае праўнасьць дэлегатаў паводле сьпісу. 70. На Епархіяльным Саборы разглядаюцца й выносяцца пастановы ў наступных справах: (а) выбар Епархіяльнай Управы; (б) адміністрацыйных, гаспадарчых, фінансавых, місійных і асьветных справах Япархіі; (в) пры патрэбе — выбар кандыдата на Япіскапа. 71. Епархіяльны Сабор правамоцны, калі на ім прадстаўлены дзьве траціны Парафіяў Япархіі. Старшыня Сабору — Кіраўнічы Япіскап або вызначаная праз яго духоўная асоба. Усе пастановы Сабору вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў прысутных дэлегатаў і ўпаўнаважаньняў. Пастановы, падпісаныя Кіраўнічым Япіскапам, неадкладна перадаюцца ў Кансісторыю БАПЦ. Епархіяльны Сабор ня мае права прыймаць пастановы, якія пярэчылі-б параграфу 4 гэтага Статуту. Пастановы выхаду Япархіі з юрысдыкцыі БАПЦ незаконныя, а Кіраўнічы Япіскап, калі ён згодны з гэтымі пастановамі, пазбаўляецца кіраўніцтва Япархіяй. ХІV. ПАРАФІЯ 72. Парафія ёсьць асноўная складовая адзінка Япархіі. Форма назову й загалоўка на афіцыйных лістох Парафіі павінны быць: Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква Парафія Сьвятога (Імя) у (места) 73. Парафія, дзеля зьдзейсьненьня мэтаў адзначаных у параграфе 6 гэтага Статуту, будуе ці купляе храм, будуе або купляе будынкі й зямлю для царкоўна-рэлігійных мэтаў; даглядае царкоўную маёмасьць, утрымоўвае сьвятарства Парафіі й царкоўны хор; арганізуе Брацтва, Сястрынства, гурткі моладзі ці іншыя зьяднаньні дзеля навучаньня Закону Божага ды аховы беларускіх праваслаўных традыцыяў; дбае пра матар’яльныя сродкі Парафіі праз ладжаньне канцэртаў, дакладаў, зьбіраньне ахвяраў і іншае; арганізуе й даглядае парафіяльную школу і ў патрэбе, па магчымасьці, памагае бедным і нядужым парафіянам. 74. Новая Парафія БАПЦ адчыняецца на просьбу ня менш як дзесяці вернікаў якой-небудзь мясцовасьці пры ўмове, што гэтая Парафія мае магчымасьці на разьвіцьцё. Пры адчыненьні новае ці пераходнае Парафіі з іншай праваслаўнай Царквы ў юрысдыкцыю БАПЦ, мае быць прынятая пастанова Парафіяльнага Сходу дадзенай Парафіі, што яна дабраахвотна ўваходзіць пад юрысдыкцыю БАПЦ і падпарадкоўваецца ўсім правілам гэтага Статуту. Арыгінал такога пратаколу, падпісанага ўсёй Парафіяльнай Радай, мае трымацца ў архіве Кансісторыі БАПЦ. На яго аснове праводзіцца прыняцьце новае Парафіі ў юрысдыкцыю БАПЦ. 75. Уся рухомая й нерухомая маёмасьць і ўвесь інвентар, куплены ці ахвяраваны праз каго-колечы, банкавыя фонды ці касы, што знаходзяцца ў карыстаньні пад уладай і кіраўніцтвам Парафіі, усё гэта бясспрэчная ўласнасьць Парафіі. 76. Калі-б Кіраўнік Парафіі або сябры Парафіяльнае Рады ці Парафіяльнае Рэвізійнае Камісіі, пасьля выбару іх на пасады, не прызналі над сабой улады Кіраўнічага Япіскапа, у юрысдыкцыі якога гэтая Парафія знаходзіцца, тады яны аўтаматычна пазбаўляюцца пасады, на якую яны былі пастаўленыя або выбраныя, а Кіраўнічы Япіскап вызначае часовыя кіраўнічыя ўстановы Парафіі. Тымчасовая Парафіяльная Рада, у часе вызначаным Кіраўнічым Япіскапам, не пазьней як за шэсьць месяцаў, мае склікаць Парафіяльны Сход і правесьці новыя выбары Парафіяльнае Рады й Парафіяльнае Рэвізійнае Камісіі. Пазбаўленыя сваёй пасады былы Старшыня або сябры Парафіяльнае Рады маюць права апяляцыі да Рады БАПЦ. Рада БАПЦ, дзеючы праз свайго сакратара, мусіць адказаць на апяляцыю на працягу трох месяцаў. 77. У выпадку, калі-б бальшыня сяброў або ўся Парафіяльная Рада адмовілася выконваць свае функцыі й падалася да дымісіі, тады Кіраўнік Парафіі, з ведама Кіраўнічага Япіскапа, вызначае тымчасовую Парафіяльную Раду пад сваім старшынствам. Выбары новае Парафіяльнае Рады маюць адбыцца не пазьней, як праз тры месяцы ад даты вызначэньня тымчасовай Парафіяльнай Рады. Сябры Парафіяльнай Рады, якія падаліся да дымісіі, маюць перадаць Кіраўніку Парафіі ўсе афіцыйныя справы, кнігі, грошы й дакуманты, якія належаць Парафіі. У выпадку непаразуменьня паміж Кіраўніком Парафіі й Парафіяльнай Радай, справу вырашае Кіраўнічы Япіскап Япархіі. А. Кіраўніцтва Парафіі 78. Парафіяльная Рада выбіраецца на Парафіяльным Сходзе на два гады ў складзе: старшыня, заступнік старшыні, сакратар, скарбнік, стараста й заступнік старасты, але ня меней, як тры асобы, ды ўваходзіць сьвятарства Парафіі з правам голасу. Пры патрэбе лік сяброў Парафіяльнае Рады можа быць павялічаны. Падзел пасадаў у Парафіяльнай Радзе адбываецца на першым паседжаньні Парафіяльнай Рады пасьля выбараў. Парафіяльная Рада, у згодзе й супрацоўніцтве з Кіраўнічым Парафіі, вядзе адміністрацыйна-гаспадарчыя справы, арганізуе жыцьцё парафіі згодна з гэтым статутам і пастановамі сходаў парафіі. У выпадку хваробы Кіраўнічага Парафіі, Парафіяльная Рада выплачвае яму грашовую аплату згодна з умовай на працягу трох месяцаў. 79. Старшыня ў паразуменьні й згодзе зь Ярэям-Кіраўніком кіруе ўсёй дзейнасьцяй Парафіяльнай Рады. Заступнік старшыні выконвае гэтую функцыю ў часе адсутнасьці старшыні. 80. Сакратар афармляе ўсе справы Парафіі, вядзе карэспандэнцыю з вышэйшымі ўладамі й парафіянамі, перахоўвае ўсе атрыманыя лісты й копіі высланых лістоў, вядзе кнігу карэспандэнцыі, піша пратаколы паседжаньняў Парафіяльнай Рады. У выпадку адсутнасьці Сакратара Старшыня паклікае аднаго з радных для напісаньня пратаколу паседжаньня. 81. Скарбнік зьбірае парафіяльныя складкі й ахвяры на Царкву, сочыць за прыбыткамі й выдаткамі ў Парафіі, афармляе кнігаводзтва й падае грашовую справаздачу на кожнае паседжаньне Парафіяльнае Рады. 82. Стараста трымае парадак і чысьціню ў храме, дбае пра дапамогу на Багаслужбах і пра своечасовае забясьпечаньне ўсім патрэбным для Багаслужбаў. Заступнік Старасты дапамагае Старасьце й заступае яго ў выпадку патрэбы. Паседжаньні Парафіяльнае Рады 83. Паседжаньні Парафіяльнае Рады склікае Старшыня ў паразуменьні з Кіраўніком Парафіі пажадана раз у месяц, але не радзей як раз на два месяцы. Нарады правамоцныя, калі на паседжаньні прысутнічае Кіраўнік Парафіі, Старшыня або ягоны заступнік і іншыя сябры, але ня меней як палова сябраў Парафіяльнае Рады. Усе пастановы Парафіяльнае Рады запісваюцца да пратаколу, які падпісваюць Старшыня, Сакратар і Кіраўнік Парафіі. Усе пытаньні на паседжаньні вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў. У выпадку роўнасьці галасоў за й супраць, голас Кіраўніка Парафіі вырашае. Парафіяльная Рэвізійная Камісія 84. На агульным Парафіяльным Сходзе выбіраецца на два гады Парафіяльная Рэвізійная Камісія ў складзе Старшыні, Сакратара й сябры (і два заступнікі). Камісія правярае гаспадараньне царкоўнай маёмасьцяй, грашовы разьлік, кнігаводзтва і ўсю дзейнасьць Парафіяльнае Рады; праводзіць кантроль у меру патрэбы, але не радзей як раз на год і абавязкова перад Сходам Парафіі. Камісія праводзіць рэвізію з уласнае ініцыятывы, на жаданьне Рэвізійнай Камісіі БАПЦ, на жаданьне Кіраўнічага Япіскапа Япархіі, на пісьмовае жаданьне трох ці больш паўнапраўных сяброў Парафіі або Кіраўніка Парафіі. 85. 3 кожнае рэвізіі Парафіяльная Рэвізійная Камісія складае адмысловы акт, падпісаны ўсімі сябрамі Камісіі, але ня менш як двума. Адна копія акту перадаецца ў Кансісторыю БАПЦ, другая Кіраўнічаму Япіскапу, трэцяя Кіраўніку Парафіі, а чацьвертая ў Парафіяльную Раду. Акт рэвізіі чытаецца на звычайным Сходзе Парафіі пасьля справаздачы сяброў Парафіяльнае Рады. Сябры Парафіяльнае Рады й Парафіяльнае Рэвізійнае Камісіі 86. Сябрамі Парафіяльнае Рады й Парафіяльнае Рэвізійнае Камісіі выбіраюцца асобы, якія ёсьць паўнапраўнымі сябрамі Парафіі, як адзначана ў параграфе 34 гэтага Статуту. У выпадку сьмерці, адмовы ці звальненьня сябры з Рады або Камісіі, на звольненае месца, Парафіяльная Рада за згодаю Кіраўніка, вызначае новага сябру да канца кадэнцыі. Адыходзячы, сябра мусіць перадаць Кіраўніку Парафіі ўсе парафіяльныя дакуманты, грошы ды іншыя рэчы, што належаць да Парафіі ці Царквы, якія былі пад ягоным наглядам. Б. Парафіяльны Сход 87. Парафіяльная Рада, у поўнай згодзе з Кіраўніком Парафіі, склікае Парафіяльны Сход паводле сьпісу парафіянаў, паўнапраўных да ўдзелу на Парафіяльным Сходзе. Гэтая сьпіс мае быць вывешаны на парафіяльнай дошцы абвестак за чатырнаццаць дзён перад Сходам. Права голасу і ўдзелу на Парафіяльным Сходзе маюць парафіяне, якія аплацілі парафіяльныя складкі й ня маюць запазычанасьці больш за год да сходу і падпарадкоўваюцца вымогам, адзначаным ў параграфах 30, 33, 34 і 102 гэтага статуту. 88. Пасьля Малітвы, прачытанай Кіраўніком Парафіі, Парафіяльны Сход адчыняе Старшыня Парафіяльнае Рады. Парафіяльная Рэвізійная Камісія правярае правамоцнасьць галасоў прысутных згодна сьпісу, адзначанага ў параграфе 87 гэтага статуту. Па ўстанаўленьні паўнапраўнасьці Сходу праводзяцца выбары Старшыні Сходу, Заступніка Старшыні Сходу й Сакратара Сходу ды перадаецца ім кіраўніцтва Сходам. Парафіяльны Сход паўнапраўны пры наяўнасьці палавіны (50%) паўнапраўных парафіянаў прысутных асабіста або праз упаўнаважаньні. Непрысутны паўнапраўны парафіянін можа даць сваё ўпаўнаважаньне, якое мусіць быць пісанае, іншаму паўнапраўнаму парафіяніну галасаваць ад яго імя. Ня больш як два ўпаўнаважаньні можа мець адна й тая самая асоба; на кожны голас павінна быць асобнае ўпаўнаважаньне. Усе пытаньні на Парафіяльным Сходзе вырашаюцца звычайнай бальшынёй галасоў. Галасаваньне праводзіцца праз падыманьне рук, але на жаданьне двох або больш паўнапраўных парафіянаў яно мае быць тайным. 89. Не пазьней як два тыдні да Сходу Сакратар Парафіяльнае Рады паведамляе пісьмова ўсім парафіянам пра Парафіяльны Сход, падаючы час, дзень і месца ды парадак нарадаў Сходу. У тым самым часе ён мае вывесіць копію гэтага паведамленьня на дошцы абвестак і на відным месцы ў будынку, у якім гэты Сход мае адбыцца. Сьвятар мае прачытаць гэтае паведамленьне ў канцы Багаслужбаў, пачынаючы за два тыдні перад датай Сходу. У выпадку, калі-б Парафіяльная Рада адмовілася склікаць Парафіяльны Сход, тады гэты Сход склікае парафіяльная Рэвізійная Камісія ў паразуменьні з Кіраўніком. Калі кіраўніком ёсьць Япіскап, тады ён сам можа склікаць гэты сход паводле свайго меркаваньня. 90. Звычайны Гадавы Парафіяльны Сход склікаецца, як правіла, у месяцы лютым кожнага году й на ім разглядаюцца надзённыя справы Парафіі і, калі прыпадаюць, праводзяцца выбары Кіраўніцтва Парафіі. 91. Пры недастатковым ліку паўнапраўных парафіянаў на Сходзе, як адзначана ў параграфе 88 гэтага Статуту, Парафіяльная Рада, у паразуменьні з Кіраўніком Парафіі, вызначае новую дату Сходу, які павінен адбыцца не раней за дваццаць і не пазьней за шэсьцьдзесят дзён ад дня не-адбытага Сходу. Парадак нарадаў адкладзенага Парафіяльнага Сходу той самы, што й на неадбытым Сходзе. 92. Надзвычайны Парафіяльны Сход склікаецца ў выпадку неадкладнай патрэбы: на жаданьне Кіраўніка Парафіі, парафіяльнай Рэвізійнай Камісіі, Кіраўнічага Япіскапа або на заяву, падпісаную ня менш шасьцю паўнапраўнымі парафіянамі. Надзвычайны Сход мае прыняць пастанову ў тых справах, дзеля якіх гэты Сход быў скліканы. Усе заявы падаюцца Кіраўніку й Парафіяльнай Радзе з вызначэньнем мэты, дзеля якой Сход мае быць скліканы. 93. Усе пастановы Парафіяльнага Сходу ўпісваюцца да пратаколу за подпісам Кіраўніка Парафіі, Старшыні й Сакратара Сходу. Планы рэканструкцыі і новага будаўніцтва Парафіяльных аб’ектаў павінны быць прадстаўлены на зацьвярджэньне Парафіяльнаму Сходу і Кіраўнічаму Япіскапу. Не пазьней за месяц пасьля Сходу, копія пратаколу мае быць перасланая на зацьверджаньне Кіраўнічаму Япіскапу, у юрысдыкцыі якога гэтая Парафія знаходзіцца. Новаабраная Парафіяльная Рада й Парафіяльная Рэвізійная Камісія ды ўсе пастановы Сходу лічацца важнымі й аба-вязковымі пасьля зацьверджаньня іх Кіраўнічым Япіскапам. ХV. МАНАСТЫР 94. Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква, на падставе царкоўных правілаў, можа засноўваць мужчынскія й жаночыя Манастыры, якія маюць свае правілы манаскага жыцьця, зацьверджанага Саборам Япіскапаў БАПЦ. Усе Ман-астыры, што знаходзяцца ў межах Япархіі, падлягаюць беспасрэдна ўладзе Кіраўнічага Япіскапа Япархіі. Кіраўнічы Япіскап прызначае ў Манастыр Архімандрыта ці Ігумена. Пры Манастырох могуць існаваць, з дазволу дзяржаўных уладаў, розныя прадпрыемствы і ўстановы, годныя манаскаму жыцьцю. 95. Манастыр можа падлягаць беспасрэдна ўладзе Першага Ярарха БАПЦ, але на гэта мае быць пастанова Сабору Япіскапаў, тады ён завецца стаўрапігіяльным манастыром. ХVІ. БРАЦТВЫ й СЯСТРЫНСТВЫ 96. Пры Парафіях могуць засноўвацца Брацтвы й Сястрынствы, з мэтай большага ажыўленьня рэлігійнага й асьветнага жыцьця, утрыманьня ў адпаведным стане храму, супрацоўніцтва ў арганізацыі ўрачыстых Багаслужбаў і дзеля дабрачыннасьці. Рэгуляміны Брацтва й Сястрынства зацьвярджае Кіраўнічы Япіскап. ХVІІ. МІСІІ 97. Для пашырэньня праваслаўнай веры й абароны праваслаўных вернікаў ад ілжывых навукаў, арганізуюцца місіянерскія гурткі зь Ярэям на чале, якія працуюць на аснове правілаў, выпрацаваных Саборам Япіскапаў БАПЦ. Кожны місіянер мае быць паўнапраўным вернікам БАПЦ, як адзначана ў параграфе 87 гэтага статуту. ХVІІІ. ПРАДСТАЎНІЦТВЫ 98. У мясцох, аддаленых ад асяродка парафіі, могуць існаваць прадстаўніцтвы, дзе жыве тры ці больш сем'яў паўнапраўных парафіянаў. Яны выбіраюць спаміж сябе аднаго прадстаўніка, які трымае сталую лучнасьць з Кіраўніком Парафіі й з Парафіяльнай Радай. Усе сябры Прадстаўніцтва маюць аднолькавыя правы й абавязкі як іншыя Парафіяне. Пры прадстаўніцтве можа быць прыпісная капліца, як адзначана ў параграфе 106 гэтага статуту. ХІХ. ШКОЛЫ 99. Пры Япархіях БАПЦ можна адчыняць вышэйшыя школы й курсы для падрыхтоўкі кандыдатаў на сьвятароў і рэгентаў хораў, а пры Парафіях — нядзельныя школы. Таксама могуць існаваць і іншыя асьветныя ўстановы. Рэгулямін для епархіяльнай школы апрацоўвае й зацьвярджае Рада БАПЦ. У фінансавых справах школа пры Япархіі падпарадкаваная Епархіяльнай Управе. Рэгулямін і праграму для нядзельных школаў зацьвярджае Парафіяльная Рада, а настаўнікі адказываюць за арганізацыю й навучаньне ў школе. Фінансаваньне нядзельных школаў ёсьць абавязкам Парафіяльнае Рады. ХХ. АПЕКА 100. Калі на гэта ёсьць магчымасьць, БАПЦ можа мець касу забясьпечаньня, якой кіруе Кансісторыя. Удзельнікамі касы могуць быць: усё сьвятарства й сталыя працаўнікі пры ўстановах БАПЦ. Каса забясьпечаньня выплачвае пеньсіі па старасьці або па выслузе, ці з прычыны цяжкой хваробы. Пры Япархіях могуць існаваць касы дапамогі для вернікаў БАПЦ — удовам, сіротам, зацяжна хворым ці студэнтам. Касай пры Япархіі кіруе Епархіяльная Ўправа. Правілы касаў выпрацоўвае Рада БАПЦ. ХХІ. ЦАРКОЎНЫЯ ПРЫБЫТКІ 101. Царкоўныя прыбыткі складаюцца з наступнага: з ахвяраў, аплаты за трэбы, выручак з імпрэзаў і прадпрыемстваў пры манастырох; парафіяльных складак, талерачных збораў, продажу сьвечак, абразоў, крыжыкаў і кніжак ды часопісаў; асабовага падатку, які йдзе на патрэбы Кансісторыі; Рада БАПЦ можа вызначыць якую іншую формулу для фінансаваньня Кансісторыі. 102. Кожны парафіянін, хто дасягнуў васямнаццаці гадоў жыцьця, абавязаны плаціць у Парафію складку, вызначаную Парафіяльным Сходам. На іхную просьбу, ад парафіяльных складак могуць быць звольненыя ўдовы з малалетнімі дзяцьмі да 18-ці гадоў, студэнты й нядужыя. ХХІІ. ЦАРКОЎНАЯ МАЁМАСЬЦЬ 103. Уся рухомая й нерухомая маёмасьць, як: храмы, капліцы, будынкі, могільнікі і ўвесь інвянтар — куплены ці ахвяраваны праз каго-колечы, фонды банкавага конта ці касы, што знаходзяцца ў карыстаньні пад уладай і кіраўніцтвам Місіяў, Манастыроў, Япархіяў і Кансісторыі, якія належаць да юрысдыкцыі БАПЦ — усё гэта бясспрэчная ўласнасьць Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы. 104. Уся рухомая й нерухомая маёмасьць, як: храмы, капліцы, будынкі, могільнікі і ўвесь інвянтар — куплены ці ахвяраваны праз каго-колечы, фонды банкавага конта ці касы, што знаходзяцца ў карыстаньні пад уладай і кіраўніцтвам Парафіяў, якія належаць да юрысдыкцыі БАПЦ — усё бясспрэчная ўласнасьць Парафіяў Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы. 105. Усе ўстановы, як: Місіі, Парафіі, Манастыры, Япархіі й Інстытуцыі пры Япархіях маюць, што кожныя тры гады ўкладаць сьпісы царкоўнай маёмасьці і копіі сьпісу перасылаць у Кансісторыю, дзе яны будуць захоўвацца. 106. Будова новага Храму ў Парафіі мае праводзіцца пад наглядам будаўнічага камітэту, выбранага на Парафіяльным Сходзе, і з дазволам Кіраўнічага Япіскапа і Кансісторыі БАПЦ. ХХІІІ. ДАКУМАНТЫ 107. Усе дакуманты на куплю або продаж зямлі ці будынкаў, робленыя Місіямі, Парафіямі, Манастырамі ці Япархіямі, маюць быць юрыдычна аформленыя даверанымі, адзначанымі ў параграфе 29 гэтага Статуту. 108. Усе акты дагавору Місіі ці Парафіі з іншымі арганізацыямі маюць быць дакладна ў згодзе з пастановамі Парафіяльнай Рады або Сходу Парафіі ды зацьверджаныя Кіраўнічым Япіскапам. 109. Усе акты дагавору Манастыра ці Епархіяльнай Управы з іншымі арганізацыямі ці адзінкамі маюць быць дакладна ў згодзе з пастановамі Епархіяльнай Управы ды зацьверджаныя Радай БАПЦ. 110. Усе акты дагавору Кансісторыі БАПЦ з іншымі арганізацыямі ці адзінкамі маюць быць дакладна ў згодзе з пастановамі Рады БАПЦ. 111. Усе арыгіналы дакумантаў, робленыя ўстановамі, адзначанымі ў параграфах 107, 108 і 109 гэтага Статуту, маюць перахоўвацца на мясцох, а копіі перасылаюцца ў Кансісторыю БАПЦ. 112. Архіў БАПЦ, уключна Япархіяў, Манастыроў і Парафіяў, перахоўваецца ў Кансісторыі БАПЦ. ХХІV. ПЯЧАТКІ 113. Кансісторыя мае сваю круглую пячатку. У першым крузе навонкі напісаны ўрадавай мовай краіны надпіс, раўназначны зьместу ў беларускай мове: «БЕЛАРУСКАЯ АЎТАКЕФАЛЬНАЯ ПРАВАСЛАЎНАЯ ЦАРКВА», які напісаны ў другім крузе. У сярэдзіне пячаткі зьмешчаны Ефрасіньнінскі Крыж; над Крыжам ува ўрадавай мове, а пад Крыжам у беларускай мове — «Кансісторыя». Гэтую пячатку перахоўвае Япіскап — Старшыня Кансісторыі, і толькі ён мае права ўжываць яе. 114. Пячаткі Япархіі й Парафіі такія самыя, як і Кансісторыі, толькі замест слова «Кансісторыя» трэба напісаць «(тэрыторыя) Япархія» для Япархіі, і «Парафія Сьв. (імя) у (места)» для Парафіі. Епархіяльную пячатку перахоўвае й мае права ўжываць яе Кіраўнічы Япіскап. Парафіяльную пячатку перахоўвае й мае права ўжываць Кіраўнік Парафіі. ХХV. ЗЬМЕНЫ Й ПАПРАЎКІ СТАТУТУ 115. Зьмяніць або паправіць гэты статут мае права толькі Сабор БАПЦ. Прапанову зьмены некаторых правілаў гэтага статуту можа падаць Сабор Япіскапаў, Рада БАПЦ ці Епархіяльная Ўправа. Усе прапановы зьмены ці папраўкі гэтага статуту падаюцца Радзе БАПЦ праз Кансісторыю. 116. Рада БАПЦ паклікае да жыцьця Статутовую Камісію з трох асобаў, адзін Япіскап і двох сьвецкіх знаўцаў царкоўнага права, дзеля разгляду паданых прапановаў і выпрацаваньня праекту Статута, які мае быць зацьверджаны праз Раду БАПЦ й толькі тады ён падаецца Сабору БАПЦ на зацьверджаньне. ХХVІ. ЛІКВІДАЦЫЯ 117. Ліквідацыя Манастыра, Парафіі ці Місіі можа адбыцца толькі за згодай і ўказаньнем Кансісторыі. У выпадку неабходнасьці ліквідацыі іх або пераносе іх у іншую, не БАПЦ, юрысдыкцыю ўся маёмасьць нерухомая — зямля, храмы й будынкі з усім абсталяваньнем, і рухомая маёмасьць — увесь інвэнтар, кнігі, дакуманты й архіў, і банкавае конта й грошы-гатоўка, – усё , што знаходзілася да гэтага часу пад уладай гэтых установаў — Манастыра, Парафіі й Місіі — аўтаматычна пераходзяць пад уладу Кансісторыі як уласнасьць БАПЦ. 118. 3 хвілінай прыняцьця на агульным сходзе намеру ліквідацыі Парафіі ці пастановы пра ліквідацыю Манастыра або Місіі, або пры пераходзе іх у іншую, не БАПЦ юрысдыкцыю, сказаная маёмасьць аўтаматычна пераходзіць пад кантроль Кансісторыі БАПЦ. Ува ўстановах, якіх гэта датычыць, ніякая асоба ані інстытуцыя ня маюць права рабіць ніякіх дакумантаў куплі або продажу зямлі, храму ці іншага будынку, ані іншай царкоўнай маёмасьці, ані рабіць дагавору з іншымі арганізацыямі, згуртаваньнямі, фірмамі і ўстановамі, ані прадаваць або забіраць што-небудзь з царкоўнай маёмасьці да свайго ці каго іншага дому, ані аддаваць яе якой іншай асобе. Кожны, хто парушыць гэтае правіла, ёсьць адказны перад законам. 119. Калі-б здарылася, што Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква засталася безь Япіскапаў, то яна становіцца Асірацелай Царквою. У гэтым выпадку кіраўніцтва БАПЦ перабірае Рада БАПЦ на чале зь сьвятаром, найстарэйшым векам або найбольш уздольненым да адміністраваньня. Гэткае кіраўніцтва ёсьць часовай кіраўнічай установай БАПЦ да скліканьня Надзвычайнага Сабору БАПЦ. Надзвычайны Сабор Асірацелай БАПЦ мае быць скліканы на працягу шасьці месяцаў ад даты асірочаньня. ХХVІІ. СІЛА СТАТУТУ 120. У асноўным гэты статут быў прыняты на Саборы Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы дня 28-га траўня 1972-га году ў храме Сьв. Жыровіцкае Божае Маці ў Гайлянд Парку, Нью Джэрзі, ЗША, і ўвайшоў у сілу з хвілінай яго подпісу дня першага студзеня тысяча дзевяцьсот семдзясят шостага году. Папраўкі/зьмены да статуту былі прынятыя на саборы Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы дня 30-га жніўня 2003-га году ў храме Сьв. Жыровіцкае Божае Маці ў Гайлянд Парку, Нью Джэрзі, ЗША. Апошнія зьмены й папраўкі статуту былі прынятыя на Саборы Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы дня 21-га ліпеня 2012-га году ў храме катэдральнага сабору Сьв. Кірылы Тураўскага ў Брукліне, Нью Ёрк, ЗША і новы статут, паводле пастановы гэтага ж Сабору БАПЦ, увайшоў у сілу ад моманту прыняцьця зьменаў і паправак Статуту БАПЦ. З днём уваходу ў сілу гэтага Статуту, адзінага для ўсяе Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы, усе дасюлешнія мясцовыя статуты Япархіяў, Парафіяў ды іншыя трацяць сілу, калі яны пярэчаць гэтаму Статуту. Падпісалі: Сяргей Трыгубовіч ............................. Сакратар Сабору БАПЦ †Архіяпіскап Сьвятаслаў .................. Старшыня Сабору БАПЦ Пячатка Ўладыкі Сьвятаслава. |